Belgische rechter: een prins met vorstelijke toelage is geen zelfstandig ondernemer

De prins heeft wel een punt, erkent de rechter. Hij roept de Belgische staat op de wetgeving aan te passen. De prins zou wél recht moeten hebben op een pensioen, zoals iedereen, alleen is dat momenteel niet mogelijk.

Laurent (61), de jongere broer van koning Filip, krijgt een jaarlijkse vergoeding van 388.000 euro. Daarvan wordt 90.000 euro gezien als inkomen waarover hij belasting moet betalen, de rest kan hij vrij besteden. Verder woont hij gratis in een voor hem gebouwde villa in Tervuren, de bosrijke gemeente aan de oostrand van Brussel. Als tegenprestatie vertegenwoordigt hij het koningshuis op plechtig- en feestelijkheden.

Maar beperkingen kent zo'n toelage ook. De prins is ambtenaar noch werknemer noch zelfstandige. Daardoor bouwt hij geen pensioenrechten op en valt zijn gezin niet automatisch onder een collectieve ziekteverzekering. Ook mag hij geen ander betaald werk verrichten.

Sociale zekerheid

De prins stelt dat hij werkt als zelfstandige en in die hoedanigheid recht heeft op dezelfde juridische status als andere zzp’ers in België. Daar hoort sociale zekerheid bij.

Laurent is naar eigen zeggen aan het denken gezet door gezondheidsproblemen. “Ik was in het ziekenhuis en moest eerder vertrekken omdat mijn verzekering de kosten niet kon dekken,” zei hij tegen de Belgische omroep VRT. Twee weken geleden nog heeft hij een schouderoperatie ondergaan. “Ik vraag niets verkeerd,” vond de prins.

Ook vanwege pensioenopbouw wil Laurent officieel zelfstandige worden. Na zijn overlijden kan zijn vrouw Claire – die niet werkt – geen beroep doen op een weduwepensioen. Het paar wordt geacht te sparen. Volstaat 388.000 euro dan niet? “Het is geen kwestie van middelen, maar van recht,” aldus Laurent.

Recht op arbeid

Laurent heeft zich laten bijstaan door specialist arbeidsrecht Olivier Rijckaert, en deskundigen dachten dat hij niet kansloos was. Rijckaert dacht te kunnen bewijzen dat Laurent aan alle voorwaarden voldoet om als zelfstandige erkend te worden: hij betaalt immers belasting over een deel van zijn toelage en levert daarvoor ook tegenprestaties die als werk kunnen worden gezien. Dat hij geen ander betaald werk mag verrichten, zou een inbreuk kunnen zijn op het recht op arbeid, dat ieder mens heeft.

Maar het idee achter de toelagen voor leden van de koninklijke familie is dat die ruim voldoende zijn om zelf voor een ziektekostenverzekering en pensioen te zorgen, zei koningshuisdeskundige en gepensioneerd hoogleraar geschiedenis Mark Van den Wijngaert tegen Het Nieuwsblad. “Laurent is de eerste die een probleem maakt van dat systeem. Hij wil de voordelen van een dotatie combineren met de voordelen van de sociale zekerheid.”

Of het tot een aanpassing van de wetgeving komt, is de vraag. De Belgische wet is namelijk in 2014 al aangepast: in de toekomst ontvangen alleen nog de koning of koningin en de troonopvolger een toelage. En behalve Laurent had geen Belgische prins of prinses er ooit over geklaagd.