Er is ineens ‘gigantisch veel’ capaciteit over op het overbelaste stroomnet (voor bedrijven die niet altijd stroom nodig hebben)

Dat is genoeg om in een uur 450.000 elektrische auto’s volledig op te laden, of een jaar stroom te leveren aan 10 miljoen huishoudens. Het is inmiddels een bekend verhaal: vrijwel overal in Nederland zit het elektriciteitsnet vol. Wie een nieuwe of zwaardere aansluiting aanvraagt – van bedrijven tot scholen – belandt op een wachtlijst en moet soms jaren wachten. Ook nieuwe woonwijken kunnen niet altijd meteen worden aangesloten.

Maar nu is er een verrassende meevaller. Uit nieuwe analyses van Tennet blijkt dat er buiten de spits om maar liefst 9,1 gigawatt (GW) aan vermogen beschikbaar is. “Dat is echt gigantisch veel,” zegt Maarten Abbenhuis, chief operating officer van het bedrijf. Hij legt uit dat de piekvraag naar stroom 19 miljard GW bedraagt.

“We hebben dus ineens 40 procent van de piekvraag aan extra capaciteit beschikbaar. Die willen we zo snel mogelijk toekennen aan partijen op de wachtlijst,” zegt Abbenhuis.

Nieuw tijdsduurgebonden contract

Toch kunnen niet alle wachtenden zomaar profiteren van die ‘nieuwe’ 9,1 GW. De stroom is namelijk alleen beschikbaar buiten de drukste momenten. Bedrijven die mee willen doen, moeten ermee akkoord gaan dat ze op bepaalde momenten géén stroom krijgen.

Voor hen heeft Tennet een speciaal soort contract ontwikkeld: de zogenoemde tijdsduurgebonden transportrechten (TDTR). Dat geeft gebruikers recht op elektriciteit voor minimaal 85 procent van de tijd. In de overige 15 procent mag Tennet de levering tijdelijk beperken, bijvoorbeeld als de vraag piekt. Die beperkingen worden altijd minimaal een dag van tevoren aangekondigd.

Voorrang

De extra capaciteit wordt evenredig verdeeld over alle delen van Nederland. Bedrijven die zich melden, worden geholpen op basis van ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’. Organisaties met een maatschappelijk belang krijgen voorrang. Daaronder vallen Defensie, politie, ziekenhuizen, waterschappen en scholen, maar ook bedrijven die helpen om netcongestie tegen te gaan.

Tennet richt zich echter vooral op grote partijen die flexibel kunnen omgaan met stroom, zoals batterijparken, datacenters, waterstofproducenten of ontwikkelaars van e-boilers. Voor deze bedrijven is deze constructie financieel aantrekkelijk: ze betalen tot twee derde minder aan netwerkkosten. “Wie het systeem helpt, mag daar ook flink van profiteren,” zegt Abbenhuis daarover. Tennet heeft dit type contract afgelopen jaar al succesvol getest in Delfzijl en Vlissingen.

Betaalbaarder

Op dit moment staan 189 partijen op de wachtlijst, zegt Tennet. Samen zijn ze goed voor 70 GW aan aangevraagde capaciteit. Een onrealistisch grote hoeveelheid stroom, denkt de hoogspanningsnetbeheerder. “Nogal wat bedrijven hebben meerdere aanvragen tegelijk gedaan. Wij verwachten dat ze die annuleren zodra ze stroom toegewezen krijgen,” stelt Abbenhuis.

Zeker ‘batterijboeren’ hebben vaak meerdere ijzers in het vuur, denkt hij. Tennet schat dat er tot 2030 hoogstens 5 GW zal worden gerealiseerd voor grootschalige batterijen.

Tennet beklemtoont dat het efficiënter benutten van het bestaande net helpt om de energietransitie betaalbaarder te maken. “Door slimmer met capaciteit om te gaan, kunnen we doelmatiger investeren,” aldus Abbenhuis. En dat is geen overbodige luxe: Tennet investeerde vorig jaar 10 miljard euro in de modernisering en uitbreiding van het stroomnet. Tot 2035 komt daar nog eens 160 miljard bovenop.

Hoewel de extra stroom dus vooral bij grote bedrijven terechtkomt, wordt de wachtrij voor kleinere gebruikers ook korter. Later dit jaar is er meer goed nieuws, want Tennet voert momenteel ook berekeningen uit bij regionale netbeheerders. Hoogstwaarschijnlijk kunnen Alliander, Enexis en Stedin later dit jaar ook extra stroomcapaciteit verdelen. Voor de zomer moet duidelijk worden hoeveel gigawatt er op hun netten beschikbaar is.