Oude Britse oorlogsheld, kraker van gecodeerde berichten van de nazi’s, moest lang zwijgen over haar werk

Kort na de dood van de langst levende piloot uit de Battle of Britain heeft het Verenigd Koninkrijk opnieuw een oorlogsheld verloren: Charlotte ‘Betty’ Webb. Als jonge vrouw hielp zij gecodeerde berichten van de Duitsers en Japanners te kraken.

Webb was de langst levende van de groep van vijf vrouwelijke codekrakers die werkte op Bletchley Park, Engelands geheime cryptografische dienst in de Tweede Wereldoorlog. De dienst was gevestigd op een landgoed een uur rijden ten noorden van Londen.

De Britten maakten gebruik van methodes, in 1932 ontwikkeld in Polen, om de berichten te ontcijferen die waren gemaakt met de Duitse Enigma-versleutelingsmachines.

Ook actief voor het Pentagon

Hoewel in de oorlog meer dan 7.500 vrouwen op Bletchley Park werkten, was slechts een handvol van hen direct betrokken bij het ontcijferen van boodschappen van de vijanden van Engeland. Webb, door haar vrienden en collega’s Betty genoemd, was een van hen.

Aanvankelijk richtte zij zich alleen op versleutelde berichten in het Duits. Later werd Webb ook aan het werk gezet met onderschepte geheime boodschappen van het Japanse leger. Ze werkte nadat de oorlog in Europa was afgelopen in mei 1945 ook een tijdje voor het Pentagon, het Amerikaanse minister van Defensie.

Webb, toen 18 jaar oud, brak in 1941 haar opleiding huishoudkunde af om zich aan te melden bij het Britse leger. ‘Sommigen van ons besloten dat we ons land beter konden dienen dan worstenbroodjes maken’, zei ze in 2012 toen haar ervaringen in Bletchley Park voor het nageslacht werden vastgelegd. Ze werd uitverkoren omdat ze een Duitse au-pair had gehad en als uitwisselingsstudent in Duitsland had gewoond.

Duitse duikboten in Atlantische Oceaan

Het werk van de cryptografen op Bletchley Park was van cruciaal belang. Duitse duikboten maakten in de Atlantische Oceaan jacht op geallieerde schepen, zowel oorlogsbodems als handelsschepen. Door het berichtenverkeer van de nazi’s te onderscheppen en de gecodeerde boodschappen te ontrafelen konden de geallieerden aanvallen op zee afslaan.

Webb en haar vier collega’s kregen pas na afloop van de oorlog in de gaten wat ze precies hadden betekend voor hun land. De buitenwacht zou nog langer moeten wachten. Toen Webb in dienst trad stond er in haar contract dat ze staatsgeheimen onder ogen zou krijgen en om die reden tot in de eeuwigheid aan niemand mocht vertellen wat ze deed en waar ze werkte.

Toen ze het contract ondertekende, lag er een vuurwapen van de officier op het bureau naast haar kop koffie, memoreerde Webb tegenover de wetenschapszender National Geographic.

Die zwijgplicht brak haar op toen ze na de oorlog werk zocht: haar cv vertoonde een gat tijdens de oorlogsjaren. Gelukkig trof ze bij een sollicitatie op een middelbare school in Ludlow een oud-collega van Bletchley Park, die haar als conrector een baan aanbood. Zonder vragen te stellen.

Echtgenoot toonde weinig interesse

Vanaf het midden van de jaren ’70 vielen steeds meer delen van de werkzaamheden op Bletchley Park niet langer onder de staatsgeheimen en zou Webb de buitenwacht eindelijk over haar oorlogsavonturen kunnen vertellen. Dat deed ze niet. De versoepeling van de geheimhoudingsplicht kwam te laat voor haar ouders, die voor 1975 overleden, ‘en mijn echtgenoot toonde niet bijster veel belangstelling’, zei Webb in 2012.

Pas in de jaren ‘90 kwam bij Webb het besef dat ze vrijuit kon praten over Bletchley Park. Nog twee jaar geleden schreef ze haar herinneringen aan de oorlog op in een boek met de titel No More Secrets. In een interview met de krant The Independent wuifde ze het belang van haar werk weg: ‘Ik was slechts een van de 8.000: heel jong, heel onervaren en ik deed alleen maar wat me werd opgedragen.’