Zo wordt de sterstatus van boeman Charles Manson nog verder uitgemolken

Over twee weken brengt de Amerikaanse streamingdienst Netflix de in Nederland geproduceerde film iHostage uit. Het is dan drie jaar en twee maanden geleden dat het onderwerp van de ‘bloedstollende thriller’ tot ver buiten de landsgrenzen brekend nieuws werd. Een gewapende overvaller van de Apple Store aan het Leidseplein hield uren een groot aantal mensen in gijzeling en kwam met een bizar eisenpakket voor hun vrijlating. De stad hield de adem in tot de dader het pand verliet en op straat door de hermandad met gebruik van een auto werd uitgeschakeld. Hij overleefde zijn grote dag niet.

Zijn volstrekt willekeurige slachtoffers moesten sindsdien verder met het besef dat je zomaar ineens tijdens het winkelen in Amsterdam door een gewapende griezel op de korrel kan worden genomen. Vorige week stak een andere eenling op klaarlichte dag in de omgeving van de Dam vijf willekeurige passanten neer. Hij had een hotelkamer om de hoek geboekt en was in het bezit van meerdere steekwapens. Hij raakte zelf gewond bij een burgerarrest. Zijn grote dag eindigde in het penitentiaire hospitaal in Scheveningen.

Bloedstollende thriller?

Vier van zijn slachtoffers liggen nog in het ziekenhuis. Er vielen geen doden. De Damsteker werd geen wereldnieuws. Zou Netflix of een ander amusementskanaal zijn verhaal ook tot een ‘bloedstollende thriller’ kunnen bewerken? Is het dan ook gepast om daar drie jaar mee te wachten of zijn daar geen maatstaven voor? De markt voor gedramatiseerde misdaaddossiers is dankzij Netflix wereldwijd enorm gegroeid. Drie jaar geleden brak de serie Dahmer – Monster: The Jeffrey Dahmer Story alle streamingrecords. Wijlen Jeffrey Dahmer werd de beroemdste kannibaal sinds de fictieve menseneter Hannibal Lecter.

Een maand geleden lanceerde de marktleider in criminele nonfictie een nieuwe documentaire over de beestachtige moorden die de volgelingen van Charles Manson in de zomer van 1969 in Hollywood pleegden. Veel ruchtbaarheid werd er niet aan gegeven en dat is begrijpelijk. Die oude koe is al zo vaak uit de sloot gehaald dat Quentin Tarantino er zonder problemen een radicale nieuwe draai aan kon geven. In Once Upon a Time in Hollywood (2019) worden de moordenaars bijtijds door de buren van de beoogde slachtoffers uitgeschakeld. In Hollywood krijgen sprookjes een Happy End.

In de nieuwe Netflixproductie CHAOS: The Manson Murders onderneemt Errol Morris ook een poging om de beroemde moordzaak uit 1969 in een ander licht te plaatsen. Morris is niet de minste. De Amerikaanse regisseur zette in 1988 de standaard voor het moderne true crime documentairegenre met The Thin Blue Line, waarin hij met behulp van nagespeelde scenes een ernstige juridische dwaling in een moordzaak in Texas aan het licht bracht. De nieuwe vorm was controversieel: de film werd gediskwalificeerd voor de Oscar, maar behoort nu tot meest bejubelde documentaires uit de geschiedenis. In 2003 was de omstreden vorm allang geen heet hangijzer meer en won de maker met The Fog of War alsnog een Oscar.

Cinefiel Tarantino

De nieuwe film van Morris is een deceptie. Als productief commercial-maker draait de regisseur wel meer voor de kost, maar CHAOS is een documentaire zonder wezenlijk bestaansrecht, waarmee Netflix de sterstatus van boeman Charles Manson uitmelkt. De film onderzoekt de theorie dat de CIA met experimentele technieken en lsd-toediening een aansturende rol speelde bij de moorden. Morris en onderzoeksjournalist Tom O’Neill concluderen uiteindelijk dat het bewijs ernstig tekort schiet. Het leeuwendeel van de film reconstrueert de connecties en misdaden van Manson en diens volgers. Daar zijn al bibliotheken over vol geschreven.

Je zou kunnen veronderstellen dat Errol Morris en Netflix de behoefte voelden om Tarantino’s geschiedsvervalsing te corrigeren, maar daar wordt geen woord aan vuilgemaakt. De cinefiel Tarantino herschreef de tragische dood van de hoogzwangere actrice Sharon Tate en haar vrienden omdat barbaarse halsmisdaden onverdraaglijk zijn en je zou wensen dat de dood ongedaan gemaakt kon worden. Zijn film is ook een monument ter nagedachtenis aan een vrouw en haar ongeboren kind. Tate was actrice maar ze ging de geschiedenis in als slachtoffer.

Charles Manson werd een product. Zijn grammofoonplaat en meerdere boeken over de zaak staan in mijn kast te verstoffen. Het was een obsessie. Tate zie ik jaarlijks terug in de kostelijke griezelkomedie Dance of the Vampires (1967) waarin ze zichtbaar verliefd het doek deelt met regisseur en echtgenoot Roman Polanski. Springlevend en oogverblindend. In de boeken ligt ze in een bodybag op een brancard, omringd door mannen die het ook niet kunnen bevatten.