Waarom eisen vuurwerkhandelaren compensatie bij een verbod?
Als er inderdaad een vuurwerkverbod komt voor consumenten, vindt de branche dat ze gecompenseerd moet worden. Is dat terecht, en hoe hoog zou die compensatie moeten zijn?
1 Wanneer is compensatie gerechtvaardigd?
De overheid mag haar beleid veranderen, maar als ondernemers daar overduidelijk een onvoorzien nadeel van ondervinden, dan kan compensatie noodzakelijk zijn. Er mag alleen geen sprake zijn van verkapte staatssteun onder de Europese regels. En dat kan het geval zijn als er compensatie komt, terwijl de beleidswijziging te voorzien was en de overheid voldoende overgangstermijn heeft geboden. In zo’n situatie verstoort geld geven aan een sector de markt, is het argument.
In dit geval is er al jaren discussie over een mogelijk vuurwerkverbod. Maar als het verbod direct ingaat en er geen overgangsperiode komt, dan lopen ondernemers winst mis en hebben zij al kosten gemaakt. Dat betekent dat er in principe recht is op compensatie, concludeert ook staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat) in een brief van vorige week aan de Tweede Kamer.
2 Wie moeten de compensatie krijgen?
Aangezien er de afgelopen drie jaar voor 105 tot 118 miljoen euro aan particulier vuurwerk is verkocht, lopen de ondernemers vrijwel zeker zo’n soort bedrag mis als de verkoop stopt. Staatssecretaris Jansen schreef de Kamer dat acht tot tien importeurs hierdoor geraakt worden, en ongeveer achthonderd detailhandelaren.
Voor de importeurs moet maatwerk komen, staat in de brief, op basis van jaarrekeningen bijvoorbeeld. Voor de detailhandel is vuurwerkverkoop aan particulieren een kleiner deel van hun bedrijfsvoering, hun hoofdactiviteit is bijvoorbeeld verkoop van tuinartikelen, feestartikelen of bouwmaterialen. Staatssecretaris Jansen denkt dat er voor deze groep een generieke regeling kan komen.
3 Hoe hoog moet volgens de branche de compensatie zijn?
Leo Groeneveld, woordvoerder van de Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland en zelf importeur van consumentenvuurwerk, schat dat bedrag op 895 miljoen euro als het verbod dit jaar ingaat. Een groot deel dekt de kosten van de voorraad die al in de opslag zit, of besteld vuurwerk dat in productie is of onderweg is.
Het vuurwerk is ook niet zomaar door te verkopen naar het buitenland. “Dit jaar sowieso niet”, zegt Groeneveld, “want iedereen heeft al besteld. Maar ook in andere jaren kan het niet zomaar. Er moeten gebruiksaanwijzingen op in de juiste taal, en ieder land heeft eigen eisen waar vuurwerk aan moet voldoen.” Dat betekent vermoedelijk dat het moet worden vernietigd, en ook dat kan ‘honderden miljoenen’ gaan kosten.
Daarnaast lopen verkopers en importeurs winst mis, en daalt door de winstdaling de waarde van hun bedrijf als ze dat willen of moeten verkopen - voor sommige verkooppunten levert de vuurwerkverkoop tientallen procenten van hun jaaromzet op. Daarbovenop komt de waarde van speciale voorzieningen als versterkte opslag, sprinklerinstallaties, extra beveiliging, etcetera, maar ook bijvoorbeeld de kosten van huurcontracten die nog doorlopen.
4 Wat zegt de staatssecretaris over de hoogte van de compensatie?
Volgens de staatssecretaris ligt het voor de hand om voor twee jaar een vergoeding voor winstderving uit te keren, plus de kosten die dit jaar zijn gemaakt voor onder meer inkoop. Hij schat dat bedrag, met veel slagen om de arm, op 100 tot 150 miljoen euro.
Bij een verbod dat in 2026 ingaat, dus over een jaar, hoeft volgens staatssecretaris Jansen alleen nog één jaar winstderving te worden gecompenseerd, geschat op 50 miljoen euro. Mocht het verbod pas over twee jaar ingaan, dan ligt compensatie bij de detailhandel volgens de staatssecretaris juridisch niet meer voor hand. Wél compenseren zou dan neerkomen op staatssteun, en dat is niet toegestaan.
5 Die bedragen liggen nogal ver uit elkaar, wat nu?
Allereerst moet er een politiek besluit komen over de ingangsdatum van het verbod. Dan is ook duidelijk of er een overgangstermijn komt. De staatssecretaris en de branche moeten het daarna eens worden over redelijke compensatie.
Volgens Groeneveld heeft de staatssecretaris de berekeningen van de branche nog niet meegenomen, en zullen de kosten voor het ministerie lager uitvallen naarmate de overgangstermijn langer wordt. “Het zijn ondernemers, en wanneer de overheid goed compenseert kunnen ze nieuwe dingen beginnen.”
Lees ook:
Deze oogarts strijdt al jaren voor een vuurwerkverbod. ‘Dit is een enorme doorbraak’
Al vijftien jaar ijvert oogarts en VVD-prominent Jan Keunen voor een vuurwerkverbod. Nu is er een politieke meerderheid. ‘Mensen zeiden: Jan, waar ben je mee bezig?’