Twee sjacheraars maken er in ‘Holy Electricity’ een heerlijk excentrieke janboel van met hun handeltje in neonverlichte kruizen

Holy Electricity is een uitstekend gekozen filmtitel. Hij intrigeert – wat is er heilig aan elektriciteit? Hij verwijst naar de kern weer van het verhaal van Tato Kotetisjvili’s speelfilmdebuut, waarin de neven Bart en Gonga een handeltje in neonverlichte kruizen beginnen.

Maar die verhaallijn is, hoewel het de rode draad van de film vormt, slechts bijzaak.

Belangrijker aan die titel is dat hij vat hoe Kotetisjvili ogenschijnlijk tegengestelde impulsen weet te verenigen – het heilige en de moderniteit, maar ook chaos en orde, traditie en vooruitgang, fictie en documentaire.

Gonga en Bart zijn sjacheraars in de buitenwijken van de Georgische hoofdstad Tbilisi die vuilnisbelten afstruinen op zoek naar dingen die ze kunnen doorverkopen op tweedehandsmarkten. Als ze een koffer vol roestige kruizen vinden, behangen ze die met ledstrips, als miniversies van de manshoge neonkruizen die overal in het Georgische landschap opduiken.

Maar veel belangrijker dan dat verhaallijntje is het rondhangen aan de rafelranden van de stad, een georganiseerde chaos vol markante figuren die Kotetisjvili liefdevol zijn film laat bevolken. Hij vond deze mensen, vertelde hij op het afgelopen filmfestival van Rotterdam, zoals Bart en Gonga hun spulletjes verzamelen: struinend door de stad.

Trans identiteit

“Al die mensen, dat is waar de film begon,” zei hij. “Ik wilde ze laten zien zoals je ze in Georgische films eigenlijk nooit ziet – gewoon zoals ze zijn, in hun eigen omgeving. Ik spotte ze als ik met ander werk bezig was, of ik kreeg tips van vrienden. En we hebben een oproep geplaatst, maar dan niet op een casting-website maar gewoon op een site voor allerlei werk – klusjesmannen, horecapersoneel, dat soort dingen. Daar kwamen heel interessante mensen op af.”

Ook Gonga en Bart zijn min of meer gevormd naar de acteurs die ze spelen. Zo ging Kotetisjvili niet op zoek naar een trans acteur omdat hij een trans personage had bedacht, maar werd Bart een trans persoon omdat hij acteur Nikolo Ghviniasjvili castte die het belangrijk vond zijn trans identiteit ook een plek in de film te geven.

Zo werd Holy Electricity dus voor een deel documentaire – zowel de, soms behoorlijk excentrieke, bijfiguren als de locaties filmde Kotetisjvili grotendeels zoals hij ze aantrof. Of nou ja, excentriek: zo vreemd zijn ze niet, maar in films kom je dit soort types zelden tegen. Dat zegt misschien meer over de cinema dan over deze mensen.

“Er was wel een script hoor,” aldus Kotatetsjvili. “Maar we wisten vooraf al dat de dialogen zouden veranderen wanneer we met de acteurs aan de slag gingen. Uiteindelijk veranderde er nog veel meer dan alleen de dialogen. Op de set stonden we open voor alles wat zich aandiende – mensen die we tegenkwamen, een plek waar we op stuitten, of improvisaties van de acteurs. We hadden ook bewust tijd ingeruimd voor dat soort onverwachte dingen.”

Bomvol details

Behalve dat er dingen werden aangepast, werd ook veel uit het scenario simpelweg niet gedraaid. Er gebeurt in Holy Electricity van alles tussen de regels door. Zo slingert Gonga op een gegeven moment ondersteboven aan een kabel, en loopt hij in het volgende shot met zijn arm in het gips, zonder dat daar een woord aan vuil wordt gemaakt. “Op papier moet je allerlei dingen uitleggen, lezen werkt anders dan kijken,” aldus Kotetisjvili. “Maar op film is het juist saai als alles wordt uitgespeld.”

Kotetisjvili maakt met de film zijn regiedebuut, maar werkt al langer als cameraman. Ook voor Holy Electricity maakte hij zelf de beelden. Hij vat de janboel van zijn stad (zie kader) grotendeels in stilstaande shots – bomvol chaos en details en toch met een zekere rust. Ook daarin creëerde hij doelbewust ruimte voor toeval.

“Als cameraman neem je de tijd om het shot uit te denken, met het risico dat het allemaal té perfect wordt. Dus wat ik gedaan heb: wanneer ik vond dat het shot klaar was en mijn innerlijke perfectionist tevreden was, heb ik nog even een tik tegen het statief gegeven, of de camera een stukje opzij gezet. Om de perfectie te slopen.”