Waarom minister Faber kan aanblijven terwijl een groot deel van de Kamer klaar met haar is
Ze zijn ‘niet blij’ met haar, willen meer ‘politieke souplesse’ en vinden haar ‘vermoeiend’, maar Asielminister Marjolein Faber (PVV) kan blijven rekenen op steun van VVD, NSC en BBB. Want zij weten: anders laat Geert Wilders het kabinet vallen.
De oppositie in de Tweede Kamer kan beuken wat ze wil. Minister Faber wordt ‘de grootste prutser die ooit in vak K heeft gezeten’ genoemd, die ‘bij elk ander bedrijf al vijf keer was ontslagen’. Fractieleiders spreken van ‘hallucinant’ gedoe, en van de ‘rare fratsen’ van ‘circus Faber’.
Maar de kritiek slaat allemaal geen deuk in het pantser rond de minister.
De optelsom is namelijk een simpele: als VVD, NSC en BBB haar laten vallen, trekt PVV-leider Geert Wilders zijn steun aan het kabinet in. Het gevolg van zo’n kabinetsval: kritiek, er is nog niets aan beleid gedaan. En het ergste, in ieder geval voor NSC en BBB: een afstraffing in de verkiezingen, zo wijzen althans de peilingen uit.
Geert Wilders speelt zo hoog spel door vierkant achter Faber te gaan staan. Hij noemt het vrijwilligerswerk bij het COA onderdeel van het ‘pamperen’ van asielzoekers. Dat Faber zich daartegen verzet is ‘volstrekt logisch’. En als klap op de vuurpijl: “Als iemand in dit land een lintje verdient, is zij het.”
Ingewikkelde redenering van Schoof
Na uren van debat over de lintjesrel laat Caroline van der Plas zich in de kaarten kijken: “Door een motie van wantrouwen zou dit kabinet ten val kunnen komen. Willen jullie zó ver gaan?” zegt ze tegen Frans Timmermans, de leider van PvdA-GroenLinks. Van der Plas in ieder geval niet. En Pieter Omtzigt en Dilan Yesilgöz evenmin. “Het moet wel beter,” zegt die laatste hooguit.
Schoof hangt een ingewikkelde redering op door te zeggen dat ministers mógen weigeren een lintje te geven
Dus laten ze premier Dick Schoof nog wat aanmodderen, met een kabinet dat alle kanten uitschiet. Nota bene tijdens het debat laat PVV-vicepremier Fleur Agema weten dat zij de lintjes wél zou hebben uitgereikt.
En Schoof hangt een ingewikkelde redenering op door te zeggen dat ministers mógen weigeren om een lintje te geven (‘zo zijn de regels’), maar dat áls het kabinet uiteindelijk tóch tekent, er niets aan de hand is. Faber vond dat een lintje zou botsen met het door haar gepropageerde ‘strengste asielbeleid ooit’, maar Schoof heeft naar eigen zeggen een ‘bredere afweging gemaakt’. “Die lintjes gaan we gewoon geven. Dat doen we als kabinet. Dus er is eenheid.”
Geen glazen bol bij Faber
Tegelijkertijd blijft Faber onverminderd ergernis wekken. Ze weigert excuses, ‘neemt geen woorden terug’. Ze betreurt ‘wellicht’ alleen dat ze de afgelopen dagen te vaak heeft benadrukt dat ze niet wilde tekenen. En op de vraag of ze een volgende keer wél zou tekenen, zegt ze: “Ik heb geen glazen bol, ik weet niet wat er op mijn bureau gaat landen.”
In de Kamerbankjes is het gezucht en gesteun hoorbaar. Voor de oppositie voelt het alsof ze tegen een muur praten.
Meer over de weigering van minister Faber:
- Nieuws VVD, NSC en BBB vinden positie Faber ‘onhoudbaar’, maar sturen haar waarschijnlijk niet weg
- Reconstructie Hoe kon dit zó uit de hand lopen? ‘Schoof zei meteen: als Faber niet tekent, doen wij dat’
Het is bovendien een riskante opstelling. Faber heeft haar strenge asielbeleid nog niet in wetgeving omgezet. Sterker: daar zal ze – in de Eerste Kamer – oppositiepartijen voor nodig hebben. Die vinden nu al dat haar wetsvoorstellen rammelen, maar als ze al enig krediet had, is dat bij een paar partijen echt volledig verdampt. 55 van de 155 Kamerleden zeggen ronduit het vertrouwen in haar op.
CDA’er Henri Bontenbal zegt bijvoorbeeld niet bij voorbaat Faber dwars te gaan zitten, maar merkt wel op: “Ik ga populisme niet beantwoorden met populisme. Maar de wetsbehandeling gaat wel een stuk ingewikkelder worden.”
Schoof heeft weer een relletje overleefd
Ook de VVD maakt zich zorgen over de ergernis die Faber wekt. Partijleider Yesilgöz merkt tussen neus en lippen door op dat er ‘effectief beleid en structurele oplossingen’ nodig zijn op asiel. En, dan komt het: “Daar is steun voor nodig in beide Kamers.”
‘Neem nou een voorbeeld aan andere ministers bij wie het om de inhoud gaat’
NSC’er Nicolien van Vroonhoven oordeelt dat het handelen van Faber ‘kinderachtig is geweest’. “Het ging te veel om haar zelf als persoon. Neem nou een voorbeeld aan andere ministers bij wie het om de inhoud gaat. Wat we vandaag hebben gezien is geen volwassen bestuur geweest. Ik mag hopen dat we het laatste relletje hebben gehad.”
Premier Schoof lijkt vooral blij het zoveelste relletje te hebben overleefd. En hij houdt de moed erin. Het is, herhaalt hij nog eens, ‘een bumpy ride’ met dit kabinet. Maar hij vindt ook dat ‘we’ – de Kamer en de media noemt hij – daar niet te veel op moeten focussen. Binnenkort gaan we resultaten zien van het kabinet, belooft de premier: “We zitten op een kantelpunt.”
Die woorden waaien weg in zaal – zelfs in de coalitie wordt er vooral op resultaten gehoopt.
Lees hieronder het liveblog van het debat terug.
Liveblog
Het debat is voorbij, en daarmee is dit liveblog gesloten. Bedankt voor het lezen.
De stemming gaat van start. De motie van wantrouwen het haalt zoals verwacht niet.
Een korte schorsing; de stemmingslijsten worden verspreid. Om 19.45 uur wordt er gestemd.
Het debat is weer van start. Schoof is nog even aan het woord. Hij benadrukt na vragen van Timmermans nogmaals dat de informatie over de lintjes 'ontijdig' bekend zijn geworden. ,,Het idee dat vrijwilligerswerk tegen haar beleid in gaat is niet aan de orde." Faber 'betreurt' de woorden die ze in het vragenuur heeft gebruikt.
Timmermans concludeert dat Schoof 'zijn eigen gezag geen goed heeft gedaan'. ,,Dat is zeer te betreuren."
Schoof hoeft maar één motie te beoordelen: die van Koekkoek die verzoekt dat Schoof zelf de lintjes uitdeelt aan de vijf vrijwilligers. Die ontraadt de premier, omdat de burgemeester dat hoort te doen. Wel benadrukt de premier dat hij vrijwilligers zeer waardeert. Koekkoek houdt haar motie aan.
Kijk hier terug hoe Timmermans een motie van wantrouwen indient:
Video wordt geladen...
Debat wordt geschorst tot 19.30 uur. Duidelijk is wel dat D66, CDA, ChristenUnie, SP, Volt, Partij voor de Dieren, GroenLinks-PvdA en DENK een motie van wantrouwen tegen Faber steunen. SGP steunt die niet. 55 van de 150 zeggen dus vertrouwen op in Faber.
Yesilgöz zegt 'narrig te zijn geworden' van het debat, maar ze laat Faber vooralsnog wel zitten. ,,Maar ik blijf het zeggen: ik wil resultaten."
De oppositie lijkt te berusten dat de coalitie Faber niet gaat laten vallen.Caroline van der Plas (BBB) zegt dat ze hoopt dat 'mensen zich gaan aanmelden als vrijwilliger'. ,,Als dat gebeurt is er toch nog iets moois uit het debat gekomen."
Vanuit de coalitie klinken mildere woorden. Nicolien van Vroonhoven (NSC) zegt wel dat het debat er is gekomen door de minister zélf. ,,Dat is kinderachtig geweest. Het ging te veel om haar zelf als persoon. Neem nou een voorbeeld aan andere ministers bij wie het om de inhoud gaat. Wat we vandaag hebben gezien is geen volwassen bestuur geweest."
Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren): ,,Als u deze minister laat zitten, kun je nooit meer klagen dat het niet over de échte problemen in het land gaat. Want u laat de veroorzaker van de problemen zitten."
Van Vroonhoven: ,,Ik heb mijn opmerkingen, we hebben onze irritaties, maar we hebben nog vertrouwen in deze minister."
Ouwehand: ,,Maar daar hoort dan niet meer bij dat je jankt dat het hier niet over de grote problemen van het land gaat."Het is tijd voor de tweede termijn. Frans Timmermans krijgt het woord. Hij dient een motie van wantrouwen in namens GL-PvdA, CU, D66, Volt, SP, Denk, PvdD en CDA. ,,Er is totaal geen eenheid van kabinetsbeleid", vindt Timmermans.
Hij wijst ook naar een artikel in dagblad De Limburger, waar een verhaal staat van de familie van één van de mensen die een lintje zou hebben gekregen van Faber. ,,Ik vind het totaal respectloos. Faber kijkt niet verder dan haar neus lang is. Onze moeder heeft zo veel verschillende vrijwilligersfuncties bekleed. Al decennialang zet ze zich belangeloos in voor de medemens. Vaak drie dagen per week. En het enige waar Faber naar kijkt, is die ene functie bij het COA, terwijl wij – maar ook onze moeder – daar juist heel trots op zijn. Ze schoffeert zo een hele hoop mensen die zich belangeloos inzetten voor de medemens,” zegt een zoon van de vrouw die is voorgedragen voor het lintje.
Rob Jetten (D66) vindt dat Faber het 'heeft verkloot'. Hij kijkt naar coalitiepartners VVD, NSC en BBB. ,,Zij kiezen niet voor volwassen bestuurders, maar voor een kleuterklas."
Mirjam Bikker (CU) noemt het 'beschamend'. ,,Ze maakt geen excuses, laat vrijwilligers in de kou staan."Henri Bontenbal (CDA): ,,Faber is voor de zoveelste keer uit de bocht gevlogen. Wij kunnen dit niet meer goed bestuur noemen."
Jetten verwijt Faber dat ze een 'valse minister' is. ,,Waarschijnlijk gaat vanavond de motie van wantrouwen het niet halen. En dan zit deze minister, waarvan heel Nederland wil dat ze weggaat, er nog steeds. En dat is allemaal de schuld van vier partijen: PVV, VVD, BBB en NSC."
Faber 'moet toch iets van het hart'. ,,Natuurlijk maak ik fouten. Ik ben ook maar een mens. Maar ik ga nog steeds iedere dag met plezier naar mijn werk. En dat is omdat ik van Nederland houd. Daarvoor doe ik het."
Marieke Koekkoek (Volt) vraagt of Faber haar woorden terugneemt dat 'het helpen van asielzoekers haaks staat op haar beleid'. ,,Ik heb dat niet gezegd, en ik neem ook geen woorden terug", reageert Faber.
Koekkoek concludeert: ,,Deze minister heeft een soort satellietstaatje binnen het kabinet. Haar eigen beleid. Als het kabinet dit niet tot zich kan nemen... Ik vraag me echt af wat we hier aan het doen zijn."
Jetten citeert nogmaals aan Faber: 'Hun werk staat haaks op mijn beleid'. ,,Met mijn beleid bedoelde ik mijn portefeuille", reageert Faber. ,,Ik heb me verkeerd uitgedrukt. Mijn portefeuille is iets anders dan mijn beleid. Ik kan het hier allemaal nog een keer uitleggen, maar er ligt een nieuw besluit. Ik had er veel moeite mee, maar vervolgens is er een nieuw besluit genomen. Dat is ook namens mij. Dat is nu ook gebeurd."
,,Minister Faber is nu toch door de mand gevallen", zegt Jetten. ,,Ze kan op mijn vraag geen antwoord geven. Ze zegt nu dat dit vrijwilligerswerk haaks staat op haar beleid, en dus is er geen eenheid van kabinetsbeleid." Jetten vindt dat ze hiermee de Kamer en het kabinet schoffeert. ,,Ik heb niemand geschoffeerd", reageert Faber.
Bontenbal vraagt of er een specifieke reden was waarom Faber de voordracht niet wilde tekenen. Faber reageert dat ze 'wel ergens moeite mee' had, maar niet 'op een specifieke casus' in kan gaan.
Bontenbal snapt niet 'hoe je bij kabinetslid A wel door het poortje komt en bij kabinetslid B niet'. Hoe is dat houdbaar voor de toekomst? ,,Ik ga niet reageren op collega-bewindspersonen", reageert Faber. ,,En ik heb geen glazen bol. Ik kan niet in de toekomst kijken."
Betreurt Faber dan überhaupt iets? ,,Wellicht heb ik te vaak benadrukt dat ik niet wilde tekenen. Ik had een betere balans moeten vinden, dat heb ik niet gedaan."
Later zegt Faber nog: ,,Weet u, deze mensen krijgen gewoon een lintje. Ik sta achter de beslissing van de minister-president." Mirjam Bikker concludeert: ,,Hoe dit eenheid van kabinet moet uitstralen, dat vind ik bar ingewikkeld."
Timmermans zegt dat als de procedures zouden zijn gevolgd, Faber alsnog zelf een handtekening had moeten zetten. De 'noodprocedure' om Schoof en Uitermark te laten tekenen had niet nodig moeten zijn, vindt hij. ,,U bent gewoon gemeen."
Faber reageert dat het Kapittel het zelf heeft teruggenomen. ,,Toen heeft de minister-president dat zelf afgehandeld. Die ruimte is er voor mij om al dan niet te tekenen. En er is ook ruimte voor een andere minister om te tekenen. Dat is prima."
,,Het is om gek van te worden", zegt Timmermans. ,,De minister heeft geen enkel argument meer om niet te tekenen." Faber reageert niet: ,,Volgens mij hoor ik geen vraag."
Minister Marjolein Faber krijgt het woord. ,,Vrijwilligers in Nederland doen goed werk. Ik ga er vanuit dat de vrijwilligers met de beste bedoelingen hun werk doen. Het zijn ook fatsoenlijke mensen." Ze zegt dat ze 'in het licht van haar portefeuille' heeft 'geworsteld' met het tekenen van de voordracht. ,,Dat heb ik al kenbaar gemaakt."
Hierna somt ze op wat ze allemaal doet om de asielinstroom in te perken. ,,Ik doe dat met heel veel plezier en heel veel passie." Mirjam Bikker breekt in: ,,Volgens mij gaat dit debat over eenheid in kabinetsbeleid."
Rob Jetten vraagt: was dit alles wat ze gaat zeggen over vrijwilligers? ,,Ik ben klaar met het blokje vrijwilligers", reageert Faber.
Jetten wil dat Faber reageert 'op het stukje pijn' dat ze heeft veroorzaakt. ,,Het is nooit mijn bedoeling om iemand te kwetsen", zegt Faber. ,,Ik weet ook dat er heel veel vrijwilligers zijn in Nederland die goed werk doen. Maar in het licht van mijn portefeuille had ik er moeite mee."
Gaat Faber dan nu in de toekomst dit soort voordrachten wél zelf tekenen. ,,Ik ga er nu nog niet op vooruit lopen. Dat is een als-dan vraag", aldus Faber.
Faber benadrukt nog: ,,Ik sta voor 100 procent achter de eenheid van het kabinet."
Jimmy Dijk (SP) wil weten waarom Schoof aanvankelijk niet naar het debat kwam. Schoof: ,,Ik had aangenomen dat de brief van de minister (...) voldoende was. Ik heb daarna gehoord wat er aan de orde was en u ziet: ik heb daarna vrij snel laten weten dat ik kom."
Dijk herhaalt, zoals hij al vaker heeft gedaan, de belofte die Schoof hem heeft gemaakt op 4 juli bij het debat over de regeringsverklaring: het zou klaar zijn met het gerommel. ,,Hoe vindt u zelf dat het gaat?" Schoof reageert dat het, zoals ook hij al vaker heeft gezegd, 'een bumpy ride' is geweest. Maar hij vindt ook dat we ons daar niet te veel op moeten focussen. Binnenkort gaan we resultaten zien van het kabinet, zegt de premier. ,,We zitten op een kantelpunt."
Esther Ouwehand (PvdD) vindt dat Schoof had moeten zeggen: 'Ben je betoeterd? Jij tekent nu! Anders zetten we die vrijwiliggers bij het grofvuil'. ,,Ik geloof best dat u wílt dat uw kabinet achter de vrijwilligers staat, maar dat is niet gebeurd."
Timmermans zegt dat volgens de regels Faber alsnog had moeten tekenen, was de procedure gevolgd. Schoof: ,,Zij hoeft niet met tekenen te bewijzen dat zij achter het besluit staat."
Schoof over waarom hij wél wil tekenen: ,,Ik heb een andere afweging gemaakt. Ik heb het belang van vrijwilligers willen benadrukken. Zij heeft een vakafweging gemaakt, ik heb een bredere afweging gemaakt."
Timmermans: ,,Uw minister blijft met haar argumentatie het werk van vrijwilligers ondermijnen. U heeft geen eenheid van kabinetsbeleid."
Schoof: ,,Als ik geen vertrouwen had in mevrouw Faber zou ik hier niet staan. En dan zou ze hier ook niet zitten." Hij voegt toe: ,,Het is niet zo dat ministers in dit kabinet zomaar hun gang kunnen gaan. Maar ik ga die functioneringsgesprekken niet in het openbaar voeren. Dat doe ik intern."
Schoof wordt gevraagd naar het 'signaal' dat Faber wilde afgeven door de lintjes te weigeren. Maar hij ontwijkt: ,,Dat lintje gaan we gewoon geven. Dit kabinet vindt dat die mensen gewoon recht hebben op dat lintje."Stephan van Baarle (Denk) noemt Faber 'een pestkop'. ,,En u laat haar hier gewoon mee wegkomen. Je kunt niet zeggen dat je vrijwilligers waardeert, en tegelijk claimen dat hun werk in strijd is met kabinetsbeleid."
Schoof vindt dat de zaak 'wel klaar is'. De oppositie vindt van niet. Bikker: ,,U heeft zelf Sifan Hassan genoemd als één van uw helden. Die ging aan de slag. maar dat kun je niet zonder hulp, zoals de mensen van het COA."
Schoof: ,,Ik denk met het woord 'betreuren' van Faber er helder is aangegeven dat de eenheid in het kabinet is hersteld. Dat de inzet van vrijwilligers niet ter discussie staat. Dat we ook nog zorgen dat zij hun lintjes krijgen...kijk...Als minister kun je denken: 'dit zou mijn keuze niet zijn'. Maar die discussie moet en kan in de boezem van het kabinet worden gevoerd."Henri Bontenbal (CDA) is fel op Schoof: ,,Er wordt wel degelijk een bypass gemaakt zodat Faber niet hoeft te tekenen. Dat zij over de rug van vijf vrijwilligers politiek bedrijft. U geeft het signaal dat dit mag."
Schoof: ,,Ik heb denk ik genormeerd door te zeggen dat andere ministers dan zouden tekenen. Daar kunnen we over van mening verschillen, maar ik heb daarmee genormeerd. Er is volgens de regels nu eenmaal ruimte voor een minister om een afweging te maken."Schoof licht toe waarom hij de procedure niet heeft gevolgd. Hij had na de weigering van Faber de zaak voor moeten leggen aan de rest van het kabinet. ,,Maar ik vond dat we in de geest van de regeling niet op de ministerraad moesten wachten."Hij vroeg de vicepremiers van PVV, BBB, NSC en VVD of hijzelf mocht tekenen - zij stemden daarmee in.
Maar Rob Jetten (D66) wil weten: gaat Faber in vervolg weer niet tekenen? Schoof zegt eigenlijk van niet: ,,Ze maakt een weging, dat zal ze de volgende keer weer doen."
Maar hij houdt vol: ,,Het kabinet is voor nu een eenheid." Hij voegt toe dat als het niet was uitgelekt dit gewoon intern was opgelost. ,,Dan had u er nooit van gehoord."Schoof heeft 'begrip' voor de ophef die ontstaan is. ,,De vraag is of er eenheid van kabinetsbeleid is. Dat is het geval."
Tekent Faber dan een volgende keer wel voor lintjes, vraagt Rob Jetten (D66) zich af. ,,Dat is aan de minister om dat te beoordelen", reageert Schoof.
Het debat gaat verder. Schoof start met een woord van dank aan vrijwilligers. ,,De vijf vrijwilligers om wie dit is begonnen verdienen voluit de koninklijke onderscheiding."
Schoof heeft in een nieuwe brief aan de Tweede Kamer geschetst hoe het er achter de schermen aan toe ging ronde de veelbesproken lintjes. Hij schrijft dat Faber op 11 maart 'de voordrachten onder ogen heeft gekregen'. Volgens Schoof kan minister 'overigens hoge uitzondering', een advies voor lintjes 'naast zich neerleggen'.
Op 24 maart heeft Faber 'intern' laten weten dat te gaan doen. ,,Over dit voornemen is het Kapittel geïnformeerd." Schoof werd dat weer verteld door de voorzitter van het Kapittel dat over de lintjes gaat, een dag later gebeurde dat. Schoof heeft die dag contact gehad met Faber hierover. ,,Binnen het kabinet liep daarna het gesprek over hoe dit verder opgepakt zou moeten worden.
Op zondag, doordat de Telegraaf het nieuws van Fabers weigering bracht, veranderde de dynamiek, aldus Schoof. ,,Op dat moment is de weging gemaakt dat het niet langer een optie was om het weigeren van het tekenen van de voordracht te bespreken in de eerstvolgende ministerraad op vrijdag 4 april 2025."
Hierna werd besloten Schoof en minister Uitermark de voordrachten alsnog te ondertekenen. ,,Dit kon op volledige steun rekenen binnen het kabinet en was daarmee in overeenstemming met het gevoelens van de ministerraad."
Er wordt geschorst. Om 16.00 uur zijn Faber en Schoof aan de beurt.
Gideon van Meijeren (FVD) vindt de Kamer 'totaal wereldvreemd'. ,,Er wordt vandaag weer urenlang gedebatteerd over onszelf." En dat terwijl hij, zo zegt hij zelf, iedere week debatten aanvraagt over voor de FVD belangrijke onderwerpen die telkens geweigerd worden.
Van Meijeren vindt dat de minister in haar recht staat als ze lintjes weigert uit te reiken. ,,Het is de wereld op zijn kop."
Chris Stoffer (SGP) had graag vandaag over asielwetten willen debatteren, maar het is een ander debat geworden. ,,Wat is de aanleiding? Vijf lintjes." Te vaak staat het handelen van Faber centraal in plaats van haar asielbeleid. ,,De minister moet oppassen dat ze met dit soort acties niet haar eigen beleid haar eigen draagvlak verliest." Van Stoffer moet het afgelopen zijn 'met de rare fratsen'.
Joost Eerdmans (JA21) noemt 'de lintjesrel' een 'nieuwe soap' van dit kabinet. ,,Ik wil net als deze minister een handrem op het migratiebeleid. Maar ik snap werkelijk niet hoe het weigeren van lintjes daarbij helpt."
Marieke Koekkoek (Volt) wordt iedere dag geconfronteerd met 'onwil en incompetentie' in dit kabinet. ,,Mijn oproep aan de coalitie is: maak van Nederland niet een nog groter circus."
,,Zo is dat", reageert Mirjam Bikker (CU). Maar volgens Bikker ligt het niet aan de oppositie dat er nu hier zo lang over moet worden gedebatteerd. ,,Is mevrouw Van der Plas het met mij eens dat het de minister past vrijwilligers hulde te brengen en excuses te maken voor het ongelofelijk irritante gedoe?"
,,Ik heb eerder deze week gezegd dat ik hoop dat mevrouw Faber excuses maakt aan vrijwilligers", reageert Van der Plas. ,,Die reflectie kunt u van mij krijgen. Maar ik kan geen excuses eisen. De minister gaat daarover."
,,Een motie van wantrouwen steunen wij niet", verduidelijkt Van der Plas. ,,Gisteren komt nooit meer terug."
Caroline van der Plas (BBB) vindt het 'onbegrijpelijk' dat Faber niet voor de lintjes wilde tekenen. ,,Daar hoort een politieke voorkeur niet bij. Zonder deze vrijwilligers zou Nederland stil vallen."
De lintjes worden wél uitgereikt, dus ze vindt het debat van vandaag 'een circus, met als apotheose een aangekondigde motie van wantrouwen'. ,,Deze motie is buitenproportioneel."
Dit debat gaat niet over lintjes, zegt Van der Plas. ,,Het heeft voor mij alles weg van een gecoördineerde poging om een kabinet met een volgens sommige onwelgevallige signatuur te beschadigen." Ze schaamt zich ervoor dat er vandaag hierover gedebatteerd wordt, terwijl er ook allerlei andere belangrijke debatten zijn om te voeren.
Esther Ouwehand (PvdD) verwijt Wilders te willen ophitsen voor politiek gewin. ,,Ophef, niet de problemen oplossen." Het is volgens haar de schuld van de VVD dat de PVV in het kabinet zit. ,,Zij hebben ook de benoeming van deze minister toegestaan."
,,Dit land heeft behoefte aan een kabinet dat problemen oplost." Ze vraagt zich af 'hoe lang de coalitie deze schadelijke chaos nog toestaat'.
Stephan van Baarle (Denk) steekt het niet onder stoelen of banken dat hij geen voorstander is van de PVV en van Faber. ,,Deze minister maakt er een puinhoop van. De PVV heeft alle beloftes bij het grofvuil gesmeten."
Wanneer Van Baarle het kabinet 'extreem-rechts' noemt wordt hij teruggefloten door voorzitter Bosma. ,,Dat is een nazivergelijking." Van Baarle vindt dat hij dat wel mag. ,,Er worden ook de meest verschrikkelijke dingen gezegd over Nederlandse moslims."
Het debat opent weer. Timmermans loopt naar voren met een punt van orde. Hij leest in de media dat vicepremier Fleur Agema (PVV) gezegd heeft dat ze wél getekend zou hebben voor de lintjes. Hij vraagt haar om zich ook bij vak K te voegen, maar daar krijgt hij geen meerderheid voor.
De vergadering wordt heel kort geschorst. Straks is Stephan van Baarle (Denk) aan de beurt.
Waarom heeft de VVD nog vertrouwen in Faber, vraagt Marieke Koekkoek (Volt). ,,Het gaat mij om de wetten", zegt Yesilgöz. Hoe de minister zich gedraagt staat bij haar niet vooraan. ,,Ik wil het verschil maken voor de mensen thuis. Dat is de afweging die ik maak."
Bontenbal heeft er moeite mee dat 'de VVD zich iedere keer opstelt als toeschouwer' terwijl ze zelf deelnemen in het kabinet. ,,Waar ligt voor u de morele ondergrens? Dit werkt toch ook niet meer?"
Voor Yesilgöz staat het voorop dat de wetten erdoorheen komen, zegt ze. ,,Wat hebben we eraan als we deze minister naar huis sturen en het kabinet valt?"
,,Ik sta hier omdat ik verder wil", zegt Yesilgöz nog. ,,Ik vind het goed dat de minister met de brief van gisteren het beeld herstelt. Ik ben het ontzettend met de heer Jetten eens dat het keer op keer een beeld herstellen vermoeiend is. Dat moeten we niet willen. Maar uiteindelijk sta ik hier omdat ik verder wil. Ik wil dat we minder asielzoekers hebben in Nederland."
Dilan Yesilgöz (VVD) vindt dat debatten moeten gaan 'over de inhoud'. ,,Die moeten niet vertroebeld worden door stukken rood vlees in een arena." Ze wil 'volwassen beleid'. Ze vindt dat Faber bezig moet zijn met het aanpakken van migratie 'en niet met rare signalen die ze de wereld instuurt over lintjes'. ,,Het moet echt beter. De VVD doet een stevig beroep op de minister."
Jetten vraagt Yesilgöz of het gedrag van Faber past bij haar dictum 'volwassen beleid'. ,,Ik ben hier ook niet blij mee", reageert de VVD-leider. ,,Ik vind het geen fraai beeld. En ik wil bezig zijn met de inhoud."
Yesilgöz gaf bij de bekendmaking van Faber als ministerskandidaat nog aan dat ze Faber 'een niet onomstreden' politicus vond, houdt Jetten haar voor. ,,Ik gaf toen ook aan dat partijen zelf gaan over wie ze aanstellen als minister", reageert Yesilgöz. Ze wil nu vooral focussen op het voor elkaar krijgen van de plannen van het kabinet op het gebied van asiel.
Maar als je ziet dat de minister niet capabel is, en dat een groot deel van de Kamer het vertrouwen in haar opzegt, is het dan niet ook voor de VVD tijd om het vertrouwen op Faber op te zeggen, vraagt Jetten zich af. ,,Met de brief van gisteren is de eenheid van kabinetsbeleid heel erg duidelijk hersteld", reageert Yesilgöz. ,,Ik eindig niet voor niks mijn betoog zojuist met de woorden: richt je op je inhoudelijke taak. Daar heb je een groot deel van de Nederlanders voor nodig. Ik verwacht dat deze minister die verantwoordelijkheid oppakt."
Jimmy Dijk (SP) vindt dat vrijwilligers 'er het iedere dag het beste van maken'. ,,Zij wel. Maar in Den Haag gaat het weer over ruzie en ophef." Hij noemt Schoof als partijloze premier 'een soort manager'. ,,Lukt het met het managen van een kleuterklas?"
Wilders begint in reactie op een vraag van Frans Timmermans over een vrouw die haar huur niet meer kan betalen en in de kou moet wonen. Wilders wil niet dat asielzoekers voorgetrokken worden op deze vrouw. Timmermans noemt dat 'een afleidingsmanoeuvre', maar gaat erin mee. ,,Legt u dan ook uit aan deze vrouw dat door u de huur met 7 procent gaat stijgen. Legt u dan ook uit dat door u de eigen bijdrage in de zorg niet meteen in een keer is afgeschaft? Ik dacht het niet. U gebruikt deze mevrouw om een punt te maken."
Mirjam Bikker (ChristenUnie) zegt te balen dat ze hier nu met Wilders moet debatteren 'terwijl we ook problemen in ons land hadden kunnen oplossen'. Maar het is nu toch noodzakelijk. ,,Eenheid van kabinetsbeleid is essentieel. We zien dat ministers verschillende opvattingen hebben uitgebracht. Het is toch staatsrechtelijk gepruts van wat heb ik jou daar?"
Daar is Wilders het niet mee eens. Hij vraagt het nu ook aan Schoof om dat later in het debat te verduidelijken. ,,Wat ik heb begrepen is dat de minister geen formeel besluit heeft genomen om geen lintjes te verstrekken. Ze heeft dat niet formeel getekend. De kanselarij heeft dat bij haar weggehaald en daarop bij andere ministers neergelegd. In die route hoeft het niet langs de ministerraad. Zo ver is het niet gekomen."
,,Collega Wilders glibbert alle kanten op, maar het klopt niet", zegt Bikker. ,,Hij blijft recht praten wat krom is." Ze zegt dat alle procedures en formaliteiten niet zijn gevolgd. ,,Deze hele gang van zaken is erop gericht om het binnenskamers te houden. Het is allemaal begonnen met dat we keer op keer zien dat met de eenheid van kabinetsbeleid gebroken wordt, voornamelijk door ministers van PVV-huize."
Geert Wilders (PVV) vindt het 'sneu' dat de Kamer al 'twee dagen aan het bakkeleien is over vijf lintjes'. ,,De minister moet helemaal geen excuses aanbieden. De procedures zijn gevolgd. Die mensen krijgen gewoon een lintje van het kabinet, dus waar hebben we het nou in hemelsnaam over?"
Wilders denkt dat de oppositie Faber 'alleen maar wil tegenwerken'. ,,De PVV staat niet alleen achter onze premier en onze ministersploeg, maar vooral achter minister Faber. Als iemand een lintje verdient, dan is zij het."
Jetten vraagt of het klopt dat de PVV het nieuws over de lintjes heeft gelekt. ,,Een leuke theorie, maar ik doe nooit uitspraken over gesprekken die ik met collega-Kamerleden of de media heb. Dat moet u zelf uitzoeken."
Jetten verwijt Faber dat ze nog niets heeft gedaan. Volgens Wilders klopt dit niet: hij heeft een lijstje meegenomen. ,,Dit is een uitstekende minister. Ondanks alle tegenwerking staat ze daar, 1 meter 65 lang."
Bontenbal zegt dat Wilders 'een moreel kompas' mist, omdat Faber een punt wil maken over de ruggen van vrijwilligers. ,,Dat is arrogante CDA-retoriek", reageert Wilders. Hij stelt dat het belangrijk is dat Faber een afschrikkend beeld uitstraalt richting asielzoekers. ,,Ik zeg niet dat die vrijwilligers onfatsoenlijk werk doen, maar ik vind het een slim, verstandig, en heel moreel besluit om ze niet uit de overheid te belonen voor het pamperen."
Bontenbal: ,,Het gaat erom in essentie dat deze bewindspersoon al anderhalve week bewust dit punt kiest om over de rug van vrijwilligers cynische politiek bedrijft. Het ontploft in uw gezicht en uw morele kompas is niet op orde."
Wilders: ,,Het is ontzettend arrogant dat u mijn morele kompas niet goed vindt. Het is alleen al heel erg fout om dit te suggereren."
Jimmy Dijk (SP) vraagt aan Van Vroonhoven: wat vindt u van de eenheid van het kabinetsbeleid? Van Vroonhoven reageert: ,,Na gisteravond lijkt het weer ergens op. Gistermiddag hield ik daar mijn hart voor vast. Maar als ik zie wat zij gisteren naar de Kamer hebben geschreven denk ik: het is weer een groep. De minister zit weer in het gareel."
Nicolien van Vroonhoven (NSC) opent met een kleine flater. Ze zegt ervan te balen dat het debat over inflatie, dat eigenlijk nu zou plaatsvinden, niet doorgaat. Maar, zegt voorzitter Martin Bosma, dat debat staat gewoon nog ingepland na dit debat.
Van Vroonhoven benadrukt dat lintjes niet politiek gemaakt moeten worden. ,,Die lintjes zijn van de samenleving, en die moeten ook aan de samenleving gegeven worden." ze is blij dat de premier heeft 'genormeerd' door wel te tekenen. ,,Dit is niet de normale gang van zaken."
Bontenbal vindt dat er helemaal niet genormeerd is. ,,Dat is het punt van dit debat." Hij vraagt zich af of er een afspraak is gemaakt om Faber hoe dan ook in het zadel te houden. Van Vroonhoven reageert ontwijkend. ,,Ik ga ervan uit dat er geen enkele twijfel bestaat dat die eenheid van kabinetsbeleid er is."
Ook waarschuwt ze Faber: word niet halsstarrig. Ze vindt dat de minister zich te veel laat afleiden door dit soort kleine dingen. ,,Ga aan de slag, en verlies je niet in kleinigheden."
Later zegt Van Vroonhoven dat het niet raar is dat het spannend is of de wetten door de Eerste Kamer komen. ,,We hebben daar als coalitie geen meerderheid." Ze ademt scherp in, en kijkt betwijfelend met haar ogen: ,,Dat vergt politieke souplesse."
Op een vraag van Koekkoek (Volt) vraag wanneer NSC wél het vertrouwen opzegt in Faber heeft Van Vroonhoven niet een heel duidelijk antwoord. Ze zegt dat ze de minister afrekent op 'de afspraken in het hoofdlijnenakkoord'. Wel geeft ze toe: ,,De uitspraken en de stijl van deze minister is niet iets wat we bij onze eigen bewindspersonen zouden willen."
Toch nog een grappig moment in het debat. Bontenbal zegt dat het CDA 'nooit moties van wantrouwen indient'. ,,Ik kan me de laatste keer niet herinneren." Omtzigt steekt zijn vinger op. Toen hij nog bij het CDA zat had hij een motie van wantrouwen ingediend.
Kijk hier terug hoe Wilders en Timmermans hard met elkaar botsten:
Video wordt geladen...
Henri Bontenbal (CDA) verwijt minister Faber 'een politiek signaal' af te willen hebben geven 'over de rug van vrijwilligers'. ,,We hebben hier een democratisch ethos vol te houden. Daar heeft deze minister heel weinig van begrepen."
Hij roept de coalitiepartijen op te stoppen met Faber te beschermen. ,,Maak niet recht wat krom is. Als je - zoals minister Faber - zo weinig benul hebt van wat er als minister van je wordt gevraagd, als je morele kompas zo stuk is, dan verdien je het vertrouwen van de Kamer niet langer."
Koekkoek (Volt) vraagt of het CDA de begroting van Asiel en Migratie dan ook in de Eerste Kamer wil blokkeren. Bontenbal reageert dat ze de wetten inhoudelijk zullen blijven bekijken, omdat je het beleid van een minister wel kan steunen als je het vertrouwen in de minister opzegt. ,,Ik ga populisme niet beantwoorden met populisme. De wetsbehandeling gaat wel een stuk ingewikkelder worden."
Bontenbal voegt nog toe dat de motie van wantrouwen niet hoeft te komen als Faber alsnog tot bezinning komt.
Mirjam Bikker (ChristenUnie) noemt de situatie 'hallucinant'. ,,Maak dat goud van onze samenleving, onze vrijwilligers, niet politiek. Maar deze minister kiest ervoor om haar eigen opvatting boven deze vrijwilligers te zetten. Dat deze minister er zo doorheen banjert is een schande."
Ze noemt het briefje van Faber 'een kattenbelletje', waar niet uit blijkt dat ze spijt heeft van de situatie. ,,Ik dacht: ze maakt excuses. Maar nee, deze minister weigert keer op keer de eenheid van kabinetsbeleid te respecteren. Plaatst deze minister zich boven het kabinet?"
Bikker legt de vertrouwensvraag op tafel. ,,De tijd van tolereren is voorbij. voor de laatste keer: gaat zij nog excuses maken?"
D66-leider Rob Jetten is nu aan het woord: ,,Door het optreden van minister Faber is de feestelijke lintjesregen verpest. Ik zou graag reflectie krijgen van de minister."
Faber heeft volgens hem een 'flutbriefje' gestuurd. Hij hoopt op een 'simpel' antwoord op zijn vraag: gaat Faber in het vervolg wél haar handtekening zetten onder lintjes?
Hij vindt dat Faber 'politiek bedrijft' over de rug van de COA-vrijwilligers. Van haar beloftes om dingen te regelen komt niets terecht volgens hem. Bij elk ander bedrijf was Faber 'al vijf keer ontslagen', aldus Jetten.
Jetten heeft geen vertrouwen meer in Faber: ,,Het wordt hoog tijd dat u vertrekt."
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
