Controversieel bezoek van Netanyahu aan Orbán zet internationale rechtsorde onder druk

De precieze details van het bezoek dat tot en met zondag duurt zijn onbekend. Wel is het hoogst controversieel. Volgens krant The Times of Israel wil Netanyahu Europese medestanders vinden voor het plan van Trump en Israël om de inwoners van de Gazastrook gedwongen te verplaatsen naar andere landen in het Midden-Oosten, een idee dat onder meer de secretaris-generaal van de Verenigde Naties ‘etnische zuivering’ heeft genoemd.

Voor bondgenoot Orbán is het bezoek vooral een kans zich opnieuw in de kijker te spelen als invloedrijk staatsman op het wereldtoneel, dit keer ten koste van mensenrechten.

De betrekkingen tussen Hongarije en Israël zijn warm, Orbán presenteert zich als grootste vriend van Netanyahu in Europa. De verwantschap is ideologisch: beide voeren een radicaal-rechtse partij aan en liggen in eigen land en daarbuiten onder vuur wegens het uithollen van de rechtsstaat. ‘Het is hetzelfde Europese establishment dat tegen Orbáns Hongarije is, dat zich ook tegen Netanyahu’s Israël keert’, zei de orthodoxe Hongaarse rabbijn Slomó Köves daar eerder over.

‘Veiligste land voor Joden’

Na de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023 verklaarde Orbán dat Hongarije, waar de grootste Joodse gemeenschap van Centraal-Europa woont, ‘het veiligste land voor Joden’ in Europa is. Pro-Palestijnse demonstraties werden verboden. Orbán gebruikt de relatie met Israël ook om beschuldigingen van antisemitisme, wegens zijn hetze tegen de Joodse miljardair en filantroop George Soros, van zich af te schudden.

Orbán zendt met het bezoek eveneens een signaal naar bondgenoot Trump, die Netanyahu steunt en het ICC in februari sancties oplegde. Daarnaast zou Hongarije van plan zijn uit het ICC te stappen, meldde de Hongaarse tak van Radio Free Europe dinsdagavond laat op basis van diplomatieke bronnen. Iets waar Orbán voorheen slechts naar gehint heeft. Komende dagen wordt een officiële aankondiging verwacht.

Orbán voelt de wind in de zeilen sinds Trump president is. Bij een toespraak in februari schetste hij een zonnige toekomst voor zichzelf en zijn politieke bondgenoten: ‘Wij bevinden ons op de hoofdstraat van de geschiedenis, terwijl onze tegenstanders over modderige achterafstraatjes aan de rand van de stad wandelen.’ Het naar verwachting consequentieloze bezoek van Netanyahu aan Hongarije is een teken aan de wand.

De weigering van de Hongaarse autoriteiten ‘verzwakt het internationaal recht en de strijd tegen straffeloosheid’, stelt Tamás Hoffmann, universitair hoofddocent internationaal recht aan de Corvinus-universiteit in Boedapest. Hij klom voorafgaand aan het bezoek in de pen voor een open brief waarin hij de regering oproept het ICC-bevel te respecteren.

Arrestatiebevel

In november 2024 vaardigde het Strafhof een arrestatiebevel uit tegen Netanyahu en oud-defensieminister Yoav Gallant. Ze worden verdacht van in Gaza gepleegde oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de menselijkheid, van ‘het opzettelijk uitvoeren van aanvallen op de burgerbevolking van Gaza’, erop gericht ‘de uitroeiing van een deel van de burgerbevolking van Gaza teweeg te brengen’. In de oorlog die volgde op de aanslag van Hamas, doodde het Israëlische leger naar schatting 50 duizend Palestijnen en sloot de Gazastrook af voor humanitaire hulp en voedsel, met uithongering tot gevolg.

Orbán nodigde Netanyahu direct na het arrestatiebevel uit, dit is diens tweede staatsbezoek sinds november. Begin maart was Netanyahu in het Witte Huis bij zijn bondgenoot president Trump. De Amerikanen zijn, evenmin als Israël, lid van het ICC, Hongarije is dat wel. In die hoedanigheid is het land net als de circa 120 andere lidstaten ‘verplicht’ het arrestatiebevel uit te voeren, zegt Hoffmann. Ook volgens de eigen wet. ‘In de grondwet staat dat Hongarije internationale verdragen moet nakomen.’

Beperkte mogelijkheden

De mogelijkheden van het ICC zijn beperkt. ‘Ze kunnen een resolutie aannemen en een procedure starten’, zegt Hoffmann, ‘maar dit blijft uiteindelijk bij naming and shaming.’ De Europese Commissie bevroor eerder EU-subsidies van Hongarije wegens het schenden van de rechtsstaat, volgens Hoffmann kan de weigering van Orbán ‘indirect’ worden gelezen als een voortzetting daarvan. Vooralsnog blijft het bij een oproep aan Hongarije, afgelopen maandag, van de Commissie om het arrestatiebevel uit te voeren.

De weigering te voldoen aan het arrestatiebevel geeft ‘een symbolisch signaal af dat Hongarije een vrijhaven is voor wie de wet overtreedt’, zegt Hoffmann. Orbán bood afgelopen jaren onderdak aan ideologische vrienden die justitie in eigen land op de hielen zat, maandag sprak hij zijn steun uit voor de veroordeelde Franse politica Marine Le Pen. Nu gaat Orbán een stap verder, stelt Hoffmann. ‘Dit zijn corruptiezaken. Een zwaar vergrijp, maar niet vergelijkbaar met de verdenkingen die Netanyahu ten laste worden gelegd zoals oorlogsmisdaden.’