Luuk Koelman: 'De EU weet het zeker: Poetin is Hitler, en met Hitler onderhandel je niet'

Ooit, lang geleden, woedde de Koude Oorlog. Iedereen wist waar hij stond: wij hier, zij daar. Het vrije Westen versus de Sovjet-Unie, de beschaving tegen de barbarij. Wie vraagtekens plaatste bij dat frame, of opperde dat Russen ook maar gewoon mensen zijn, werd weggehoond. Of erger nog: verdacht gemaakt. Het IJzeren Gordijn hing niet alleen tussen Oost en West, maar ook tussen gezond verstand en collectieve hysterie.

Toen viel de Sovjet-Unie uiteen. En wat bleek? Het hele narratief van angst en dreiging hing aan elkaar van misverstanden en opgeklopte retoriek. De Russen waren net zo bang voor ons als wij voor hen.

En nu? Nu spelen we hetzelfde spel opnieuw. De lijnen zijn weer getrokken: Oekraïne, Rusland, Europa, Amerika. Geen ruimte voor twijfel, geen plaats voor nuance. In het politieke debat is de vijand weer eenduidig en onveranderlijk slecht. De EU weet het zeker: Poetin is Hitler, en met Hitler onderhandel je niet. Wie een compromisvrede bepleit, wie zelfs maar een diplomatieke uitweg suggereert, is een lafaard en een zwakkeling. Een puppet van Poetin, net als Trump. Elke mogelijke vrede wordt gewantrouwd, elk compromis gezien als een zwaktebod.

Wie denkt dat oorlogen beginnen uit haat, die vergist zich. De ware brandstof is angst. Er is altijd een dreiging, een vijand aan de horizon. En als die er niet is, wordt hij met de nodige retoriek alsnog tevoorschijn getoverd. Meerdere zelfs, als ik de Nederlandse Defensienota zo eens lees: ‘De nietsontziende Russische agressie, maar ook een assertiever China en terreur aanjagend Iran bedreigen onze veiligheid.’

En dus moet ons leger groeien van 74.000 naar 200.000 man. Want we moeten ‘continu paraat staan’. Van de Europese Unie mogen lidstaten zich daarvoor dieper in de schulden steken. Kosten doen er niet toe. Veiligheid is nu ‘veel belangrijker’.

Maar wat als de vijand precies zo denkt? Wat als hij bewapening óók als veiligheid ziet? Dan krijg je een permanente wapenwedloop. De logica van de gokker aan de roulettetafel: bij verlies gewoon de inzet verdubbelen, komt het vanzelf goed.

En zo keren we terug naar het vertrouwde patroon. Een nieuwe Koude Oorlog, dezelfde retoriek, dezelfde reflexen. Angst is geen vredestichter. Het is een industrie die nooit failliet gaat. De angst dat de ander iets van je afpakt. Dat je morgen niet meer hebt wat je vandaag als vanzelfsprekend beschouwt. En dus komt de voorzorg, de bewapening, de zekerheid van afschrikking. Want dat is hoe angst werkt.

Vrede daarentegen vraagt moed. Maar moed levert niets op. Er bestaat geen miljardenlobby voor kalm beraad. Geen industrie die verdient aan redelijkheid.

Ooit is ook deze oorlog weer voorbij. En dan zullen we, zoals altijd, verbaasd zijn. Over de hysterie, de overbodige dreigementen, de blinde overtuiging. En we zullen de oude vijand aankijken en ontdekken dat hij, net als wij, gewoon verder wil met zijn leven. Net als de vorige keer.