Na ontdekking van een ‘vernietigingskamp’ van een drugskartel zoekt Mexico weer even naar zijn vele vermisten

De muren van het vierkante hoofdgebouw waren ooit rood geverfd. De rest van de betonnen omheining is even grauw als de verkleurde akkers eromheen. Een zwarte toegangspoort, met twee steigerende paarden erop geschilderd. En daarboven, in grote witte letters: ‘Izaguirre Rancho’.

‘Narcoboerderij’. ‘Vernietigingskamp’. Sommige Mexicaanse opiniemakers noemden de plek met veel gevoel voor overdrijving ‘het Auschwitz van Mexico’. Op deze plek trof een groep buscadoras, moeders die stad en land afzoeken naar hun vermiste kinderen, begin maart een tafereel dat zelfs voor Mexicanen, gewend aan gruwelijkheden, alle voorstelling te boven ging.

Op het terrein van de verlaten boerderij, op een uur rijden van miljoenenstad Guadalajara in de deelstaat Jalisco, werden honderden kledingstukken, botresten en verkoolde menselijke resten gevonden. De tweehonderd paar schoenen die op het terrein lagen, gaven een idee van het aantal mensen dat hier mogelijk was omgebracht en vervolgens verbrand.

Raúl Servín is aangesloten bij Guerreros Buscadores De Jalisco, het collectief dat de gruwelijkheden op de ranch ontdekte. „Al langer hoorden we verhalen dat deze plek werd gebruikt als kamp door het Jalisco-kartel. Jongeren uit heel Mexico werden hier heen gebracht, gedwongen om zich aan te sluiten bij het kartel. Wie weigerde, werd vermoord”, zegt Servín. Na de ontdekking werd zijn collectief platgebeld door wanhopige ouders uit heel Mexico, vertelt hij. Sommigen hadden op televisie de kleren gezien die hun kinderen droegen toen ze vermist raakten.

‘Izaguirre’ heeft opnieuw een van de grootste problemen van Mexico in de schijnwerpers gezet: de enorme aantallen Mexicanen die ieder jaar vermist raken en naar wie hun families, vaak zonder hulp van de autoriteiten, wanhopig blijven zoeken. Sinds 2023 zijn er jaarlijks meer vermissingen dan moorden in Mexico. Momenteel staan er meer dan 125.000 mensen als vermist geregistreerd in het land, van wie er ruim zestigduizend mensen sinds 2019 zijn verdwenen, merendeels jonge mannen tussen de 20 en 34 jaar. Jalisco, de thuisbasis van het gelijknamige kartel, is de staat waar de meeste mensen verdwijnen.

‘Het doel is ontmenselijking’

Darwin Franco is oprichter van de onafhankelijke nieuwssite ZonaDocs. In 2019 publiceerde hij een onderzoek over het bestaan van minstens 28 ‘vernietigingskampen’ in en rond Guadalajara. „Het doel van dit soort plekken is ontmenselijking. Het breken van de ziel”, vertelt Franco. „Je moet kiezen tussen moorden of vermoord worden. En als je later besluit te ontsnappen, gaan ze achter je familie aan.”

Lees ook

Hoe de verdwijning van 43 Mexicaanse studenten na tien jaar nog altijd symbool staat voor een gecorrumpeerd systeem

Hij vertelt hoe het kartel te werk ging op de Rancho Izaguirre. „Het plaatste op Facebook nepvacatures, waar jongeren, vaak uit omliggende staten, op ingingen. Ze reisden vol verwachting naar het busstation in de buurt en werden naar de boerderij gebracht. Wie weigerde zich bij het kartel aan te sluiten, werd vermoord, in stukken gehakt en verbrand. De rest kreeg militaire training.”

Gedwongen rekrutering door de georganiseerde misdaad is een van de redenen dat de vermissingscijfers in Mexico zo hoog zijn en waarschijnlijk ook de reden dat het met name jonge mannen zijn die verdwijnen. In een in wetenschappelijk tijdschrift Science gepubliceerde studie uit 2023 schreven onderzoekers dat enorme misdaadorganisaties als het Jalisco-kartel wekelijks tot 370 mensen moeten aanwerven om te blijven opereren.

Lakse aanpak autoriteiten

Hoewel massagraven, clandestiene crematoria en trainingskampen van kartels niets nieuws zijn in Mexico, illustreerde de zaak-Izaguirre ook weer hoe laks autoriteiten de georganiseerde misdaad aanpakken. In september 2024 was er al een inval geweest op het terrein door de militaire politie. Onderzoekers troffen toen onregelmatigheden aan op het terrein, die zouden duiden op mogelijke clandestiene graven, maar om nog onbekende reden kwam het onderzoek destijds stil te liggen. Zonder het werk van het collectief waren de gruwelijkheden mogelijk nooit ontdekt.

Na de vondst heeft het Openbaar Ministerie van Jalisco een website opgezet, waar families tussen bijna zeshonderd voorwerpen kunnen zoeken of ze iets herkennen. Raúl Servín lacht erom. „Mijn zoon is zeven jaar geleden vermist geraakt. Ik heb pas deze week een uitnodiging gekregen voor een dna-test. In het forensisch instituut hier in de staat liggen vijfduizend lichamen. Alleen onder druk van de publieke opinie doen ze alsof ze ons serieus nemen. Anders gebeurt er niets”, schampert hij.

Lees ook

Mexicanen zoeken zelf naar hun vermiste familieleden

De collectieven van buscadoras zijn vrijwel de enige reden dat vermissingszaken in Mexico niet volledig naar de achtergrond verdwijnen. Op een vroege ochtend verzamelt zich in het centrum van Guadalajara een groep ouders. Ze hebben gehoord dat in een kloof aan de rand van de stad, waar veel illegaal afval wordt gedumpt, ook regelmatig lichamen worden weggegooid. Héctor Flores, die sinds vijf jaar zoekt naar zijn zoon Salvador, stapt zenuwachtig in de bus. „Wij gaan normaal gesproken als eerste naar een plek toe, vaak omdat we tips krijgen. Als we iets vinden komen de autoriteiten pas in actie”. Hij zucht diep. „Maar vervolgens kan het nog jaren duren voordat gevonden lichamen geïdentificeerd worden.”

Zonder twijfel loopt hij even later rond tussen de vuilniszakken. Als de grond is omgewoeld, of als er vuilniszakken liggen waar veel vliegen opzitten, steekt hij er een lange, ijzeren paal in. Vervolgens ruikt hij aan de punt. „Ik doe dit al jaren”, zegt hij met een grimas. „De geur van lijken herken ik uit duizenden”. Hij veegt het zweet van zijn voorhoofd en ploegt door.