Veroordeling van Marine Le Pen brengt aardverschuiving in Franse politiek teweeg

Marine Le Pen, leider van de radicaal-rechtse partij Rassemblement National (RN), mag niet meedoen aan de Franse presidentsverkiezingen in 2027. De schorsing voor vijf jaar werd haar maandag door een Franse rechtbank opgelegd wegens verduistering van overheidsgeld. Europarlementariërs van de partij betaalden hun assistenten tussen 2004 en 2016 vanuit het budget van het Europees Parlement, terwijl die medewerkers eigenlijk voor de partij werkten. Le Pen zat volgens de rechtbank ‘in het hart’ van dat systeem.

Le Pen heeft ook een gevangenisstraf van vier jaar opgelegd gekregen, waarvan twee jaar voorwaardelijk. Ze hoeft niet daadwerkelijk de cel in, maar mag haar straf uitzitten met een enkelband. Daarbovenop komt een boete van 100.000 euro. Het is de schorsing die het hardst aankomt, ook omdat die meteen ingaat. De RN-leider had die zelf niet verwacht. “Tot het hoger beroep hoor je onschuldig te zijn, en wordt een straf opgeschort”, zei ze maandagavond woedend in het Franse journaal. “Het is een politieke beslissing die de rechtsstaat schaadt.”

Grote verstoring van openbare orde

Samen met haar werden nog 24 partijkopstukken en medewerkers veroordeeld. Dit zwartste scenario leek niemand te hebben verwacht. De hele dag overlegde Le Pen met haar advocaten, partijvoorzitter Jordan Bardella en andere RN-kopstukken over de te volgen strategie.

Rechtbankvoorzitter Bénédicte de Perthuis wees in het vijftig pagina’s tellende vonnis op het risico van ‘recidive’. Een andere factor is de ‘grote verstoring van de openbare orde’ als ‘een veroordeelde persoon kandidaat zou zijn in een presidentiële verkiezing’, zo tekende AFP op.

Le Pen blijft voorlopig wel voorzitter van de RN-fractie in de Assemblée Nationale, het Franse parlement. Met die zetel heeft het vonnis niets te maken. Op het moment dat het parlement ontbonden wordt, naar verwachting komende zomer, kan ze zich niet meer verkiesbaar stellen en moet de fractie zonder haar verder.

29-jarige met minder evaring

De veroordeling brengt een aardverschuiving in de Franse politiek teweeg. Het Rassemblement National drijft op Marine Le Pen, dochter van oprichter Jean-Marie Le Pen, die eerder dit jaar overleed. De drievoudig presidentskandidaat nam het twee keer op tegen Emmanuel Macron, en ze had goede kansen voor de verkiezing in 2027.

Volgens een enquête van onderzoeksbureau Ifop, waarvan de resultaten afgelopen weekend werden gepubliceerd, zou Le Pen bij de komende verkiezingen in Frankrijk tot 37 procent van de stemmen trekken − de hoogste score van alle kandidaten die zich al kenbaar gemaakt hebben.

De uitschakeling van Le Pen zal de partij danig verzwakken. Haar logische plaatsvervanger is partijvoorzitter Bardella, die eerder een relatie had met de dochter van een zus van Le Pen. De 29-jarige is veel minder ervaren, en zijn autoriteit wordt binnen de partij nogal eens betwist. Wat van de partij overblijft als het boegbeeld van het toneel verdwijnt, is een belangrijke vraag vanwege de omvang van het Rassemblement National in de Assemblée Nationale. De partij zorgt er met gedoogsteun voor dat de regering van François Bayrou overeind blijft.

Lening bij de bank

Kiezers hebben weinig alternatieven aan centrumrechtse kant. Voorbij de flanken van de partij komen ze uit bij de afsplitsing van het centrumrechtse Les Républicains, ofwel bij het kleine Reconquête van Eric Zemmour, dat aanzienlijk extremer is dan het Rassemblement National.

Bardella toont zich doorgaans rechtser dan Le Pen. Na haar veroordeling is Le Pen mogelijk niet meer in staat die extremen glad te strijken, zo suggereren analisten.

Le Pen gaat in hoger beroep. Technisch gezien kan een hogere rechter haar vrijspreken en de schorsing opheffen. Afhankelijk van de tijdlijn kan ze zich dan heel misschien op tijd aanmelden voor de eerste ronde van de presidentsverkiezingen in 2027. Maar volgens rechtswetenschapper Jean-Pierre Camby is het ‘een illusie’ dat dit zou lukken.

En zelfs als dat zou lukken, dan is de verkiezingskas aardig uitgedund. De partij kreeg een geldstraf van 2 miljoen euro opgelegd, waarvan 1 miljoen aan boetes, en 1 miljoen aan schadevergoedingen voor het Europees Parlement. Na een veroordeling wegens verduistering zal het ook niet makkelijk zijn om een lening af te sluiten bij een bank.

In een eerdere versie van dit artikel stonden drie onjuistheden. Zo ontbrak de informatie dat van de vier jaar celstraf die Marine Le Pen kreeg opgelegd, twee jaar voorwaardelijk zijn. De resterende twee jaar kan ze met een elektronische enkelband doorbrengen, buiten de gevangenis dus. Daarnaast is Jordan Bardella niet de schoonzoon van Le Pen, zoals wel in het stuk staat. Wel heeft hij eerder een relatie gehad met een familielid. Ten slotte was Bardella niet aanwezig bij een bijeenkomst in de VS waar een oud-adviseur van Trump de Hitlergroet had gebracht. Bardella zegde juist daarom deze reis af.

Lees ook:

Le Pens rechtse vrienden scharen zich achter haar

Het besluit van de Franse rechtbank zorgt voor verontwaardigde reacties onder Marine Le Pens radicaalrechtse bondgenoten. Maar daar zal de politicus in de praktijk waarschijnlijk weinig aan hebben.