Zo voorkom je een allergie (bij jezelf en bij kinderen)

Meestal is het in de eerste levensjaren al raak, bij mensen die een allergie ontwikkelen. Vanaf dat moment gaan zij snotterend (of pilletjes slikkend en neusspray spuitend) door het leven. Of met het constante risico dat er een voor hen levensgevaarlijke pinda in hun eten opduikt.

De schattingen lopen uiteen, maar zo’n 40 procent van de Nederlanders is tot dit soort praktijken veroordeeld. Levenslang, want behandelingen slagen er tot dusver niet in een allergie te genezen. Alleen voor ernstige gevallen is immunotherapie beschikbaar, een intensieve behandeling die de allergie zo’n tien tot vijftien jaar onderdrukt.

Experts pleiten daarom voor preventie: liever voorkomen dan (niet kunnen) genezen. Daartoe dragen zij een ogenschijnlijk simpele oplossing aan: voorkomen dat je huid uitdroogt.

‘Vergelijk de huid met een bakstenen muurtje’, zegt Thomas Rustemeyer, hoogleraar en dermato-allergoloog bij het Amsterdam UMC, ‘waarbij de bakstenen de huidcellen zijn en het cement de vetten. Als het cement ontbreekt, dringen bacteriën en potentieel allergene stoffen gemakkelijker door de huid heen.’

Direct onder de huid ligt ons immuunsysteem: cellen die, wanneer zij gevaar bespeuren, een afweerreactie in gang zetten. Als bestanddelen van bijvoorbeeld pinda of kattenhaar daar terechtkomen, kunnen die onterecht als gevaarlijk worden bestempeld. Er worden dan meer ‘antennes’ voor dat bestanddeel op de afweercellen gebouwd, zodat de eerstvolgende keer dat je een pinda eet, een (gevaarlijke) afweerreactie ontstaat.

Huidbarrière

‘Een goed gehydrateerde huid is dus superbelangrijk’, zegt Monique Gorissen, kinderarts en allergoloog bij het Deventer Ziekenhuis. ‘Maar door steeds agressiever wordende producten droogt onze huid uit. Zeker bij baby’s en kinderen is dat een probleem: zij hebben van zichzelf al een minder sterke huidbarrière.’

Met ‘producten’ doelt Gorissen hoofdzakelijk op wasmiddelen: daarin blijven chemicaliën zoals ontvetters en geurstoffen achter, die via kleding de huid uitdrogen. ‘Onlangs vroeg een moeder mij waarom het eczeem van haar dochter zo veel erger is dan dat van haar toen ze jong was. Ik zei: toen ik twintig jaar geleden zelf baby’s had, kreeg ik de vlekken er een stuk minder makkelijk uit dan jij nu.’

Ook handzeep, cosmetica en zelfs babydoekjes doen een duit in het zakje, zegt Rustemeyer. ‘Poetsdoekjes met chemicaliën drogen de huid rond de mond van kinderen uit, waarna voedingsmiddelen via die huid gemakkelijker een allergie kunnen veroorzaken.’ Veiliger (en duurzamer) is een ouderwets washandje.

Skincare-routine

Rustemeyer waarschuwt ook voor de ‘skincare-routine’: tieners worden op sociale media als TikTok aangemoedigd een vaste huidverzorgingsreeks op te bouwen, met soms wel tien producten achter elkaar. ‘De eerste producten in zo’n reeks hebben vaak een ontvettende of peelende werking, die dat muurtje, de huidbarrière, verzwakt. Daardoor ontwikkelen geroutineerde smeerders gemakkelijker allergieën voor de stoffen in producten die daarna worden aangebracht.’

Boosdoeners in producten zijn op te delen in drie categorieën, zegt Rustemeyer: vetverwijderaars, zoals tensiden en enzymen die vuil losweken en afbreken, geurstoffen, die producten geur geven en die ontvetting kracht bijzetten, en conserveringsmiddelen.

‘Die vetverwijderaars zijn nodig om een product zijn werk te laten doen’, zegt Rustemeyer. Nu is de ene vetverwijderaar weliswaar schadelijker dan de ander, maar als consumenten specifieke stoffen mijden, daar is geen beginnen aan. ‘Het is een enorme waslijst aan scheikundige namen, en dezelfde stof staat soms onder verschillende noemers op etiketten aangegeven.’

Hypoallergene producten

Voor milde vetverwijderaars kun je daarom het best kiezen voor hypoallergene producten. Geurstoffen en conserveringsmiddelen mijden is makkelijker. Rustemeyer: ‘Hoewel aan een etiket lastig te zien is in welke categorie stoffen vallen – bij dit soort producten hebben we nog geen systeem van E-nummers, zoals bij voeding – zijn er wel een paar handvatten.

‘Zo zitten er in poederwasmiddel minder conserveringsmiddelen dan in de vloeibare versie. En parfumvrije producten zijn vrij makkelijk te onderscheiden: dat staat vaak expliciet op het etiket.’

Bovendien is er een app, Cosmile, die barcodes scant en over veel cosmetische producten precies kan vertellen welke ingrediënten daarin zitten en wat die precies doen (conserveren, parfumeren, ontvetten).

Wat ook kan helpen: minder wasmiddel gebruiken. Of de wasmachine meer laten spoelen, zodat er minder wasmiddel in de kleding achterblijft.

Vrij van plaaggeesten

Sommige mensen hebben nu eenmaal een droge huid, zelfs als ze de genoemde tips voorbeeldig opvolgen. Invetten dan maar? Ja, zegt Rustemeyer, maar alléén met smeersels die vrij zijn van de genoemde plaaggeesten, zoals hypoallergene producten of natuurlijke oliën.

‘De cosmetica-industrie heeft ons wijsgemaakt dat we eerst onze lichaamseigen vetten eraf moeten wassen, om er vervolgens hun vette producten op te smeren. Maar geparfumeerde bodylotion droogt de huid alleen maar verder uit.’

Gorissen draagt nog een ander soort tip aan: potentieel allergene voedingsmiddelen, zoals pinda’s, op tijd introduceren in het kinderdieet. ‘Zo went een kind aan een stof voordat via de huid een allergie kan ontstaan. Ik zeg altijd: je mag alleen pindakaas eten als je het je kind ook geeft.’