Sharaa hoopt in Syrië met een relatief diverse ministersploeg het voordeel van de twijfel te krijgen

Eén vrouw, een reeks technocraten en vertegenwoordigers van bijna elke minderheid: met de nieuwe overgangsregering die zaterdagavond werd gepresenteerd, probeert de Syrische president Ahmad al-Sharaa zijn critici tegemoet te komen. Anders dan het interim-kabinet van de voorbije paar maanden, zitten er in de nieuwe ploeg een christelijke minister, een Koerd, een alawiet en een vertegenwoordiger van de Druzen.

Vermoed wordt dat Sharaa op deze manier zowel Amerika als de Europese Unie ter wille probeert te zijn, hopend dat de westerse sancties zo snel mogelijk zullen worden afgeschaft. Van de in totaal 23 ministers die de nieuwe ploeg telt, zijn er veertien zonder enig verleden binnen de extremistische beweging Hayat Tahrir al-Sham (HTS) die in december vooropging bij het omverwerpen van dictator Bashar al-Assad. Drie van de nieuwe bewindslieden dienden onder diezelfde Assad, en namen ontslag toen de opstand in 2011 hard werd neergeslagen.

Of de nieuwe benoemingen genoeg zullen zijn om in Washington en Brussel de handen op elkaar te krijgen, valt echter te bezien. Sharaa’s inner circle blijft intact. Het gaat om Asaad al-Shibani (Buitenlandse Zaken), Anas Khattab (Binnenlandse Zaken) en Mourhaf Abu Qasra (Defensie), alle drie vertrouwelingen van Sharaa uit diens tijd als HTS-rebellenleider.

Delen van de macht

Shibani zal vermoedelijk fungeren als een soort premier. Khattab staat al aan Sharaa’s zijde sinds hun tijd binnen terreurbeweging Al Qaida, tien tot vijftien jaar geleden. Het is niet ondenkbaar dat Sharaa grote beslissingen uitsluitend met hen zal blijven nemen. Daar staat tegenover dat de broer van de president, tot voor kort minister van Volksgezondheid, weer van het podium is verdwenen.

Over Sharaa’s bereidheid de macht met anderen te delen, bestaan sowieso twijfels. ‘Micro-management’, omschreef een anonieme Europese diplomaat Sharaa’s stijl tegenover weekblad The Economist. ‘Er wordt niet gedelegeerd, er is geen vertrouwen.’ Het woord democratie neemt Sharaa zelden in de mond, al zegt hij over vier à vijf jaar landelijke verkiezingen te willen organiseren. De ‘grondwettelijke verklaring’ (een tijdelijke grondwet) die hij eerder deze maand ondertekende, geeft hem verregaande macht, bijvoorbeeld om – direct of indirect – alle parlementsleden te benoemen.

Tot nu toe is de Amerikaanse regering onder leiding van president Trump maar mondjesmaat bereid geweest om de verstikkende sancties op de Syrische economie te verlichten. Op papier ligt er een handvol eisen: zo wil het Witte Huis dat Sharaa’s regering helpt bij de zoektocht naar de verdwenen Amerikaanse journalist Austin Tice, dat eventuele achtergebleven chemische wapens worden vernietigd, en dat Damascus helpt in de strijd tegen terreurbeweging Islamitische Staat (IS).

Moordpartij op alawieten

‘Maar de Trump-regering is van nature fluïde’, zegt Syriëkenner Aron Lund, verbonden aan denktank Century International. ‘Morgen kunnen er nieuwe eisen op tafel komen.’ De massale moordpartijen op alawieten van eerder deze maand, waarbij minstens duizend mensen omkwamen, hebben volgens Lund in Washington ‘serieuze schade’ toegebracht aan de reputatie van het Syrische bewind. Echt een prioriteit lijkt het dossier niet te zijn voor Trump. De man die genoemd wordt als Amerika’s topambtenaar voor Syrië, veteraan Joel Rayburn, is na enkele maanden nog altijd niet beëdigd door de Amerikaanse Senaat.

Eén van de meest opvallende nieuwe benoemingen in Damascus is die van Hind Kabawat, de nieuwe minister voor Sociale Zaken. Ze was een felle tegenstander van de Assad-dictatuur en draagt als christelijke vrouw geen hoofddoek, hetgeen voor een deel van Sharaa’s ultraconservatieve achterban moeilijk te accepteren zal zijn. Of zij als relatieve buitenstaander veel macht zal hebben, moet zich nog uitwijzen.

Tegelijk met het nieuwe kabinet benoemde Sharaa ook een nieuwe grootmoefti, feitelijk de hoogste religieuze autoriteit in het land. Ook die benoeming is opmerkelijk. Osama al-Rifai geldt als een matigende stem, en heeft als imam meerdere fatwa’s op zijn naam tegen HTS. Wie Sharaa het voordeel van de twijfel wil geven, kan naar Rifai’s benoeming wijzen om zijn gelijk te halen.