‘Een goede relatie betekent niet: 75 procent is in orde en 25 procent neem ik er wel bij.’ Wat als je partner steeds meer drugs gebruikt?

De vraag

“Mijn vriend is de laatste tijd steeds meer aan het experimenteren met drugs. Toen ik hem leerde kennen, deed hij dat ook al, maar hij beperkte zich nog tot softdrugs zoals wiet. De voorbije jaren leerde hij op feestjes andere drugs kennen die hij steeds vaker begint te gebruiken.

“Wat me vooral zorgen baart, is dat hij zijn grenzen almaar verlegt en steeds meer verschillende soorten drugs wil uitproberen. Hij doet dat wel in een veilige en gecontroleerde setting – tijdens het uitgaan, met vrienden die voor elkaar zorgen – en hij zoekt er veel over op, zodat hij de risico’s goed kan inschatten, maar intussen zit hij wel in de categorie harddrugs.

“Zelf vind ik het allemaal wat akelig. Als ik voorzichtig probeer aan te kaarten dat dit misschien niet meer zo onschuldig is, mondt dat vaak uit in discussies waarin hij me verzekert dat hij alles onder controle heeft en mijn bezorgdheden voor niks nodig zijn. Ik weet dus niet goed welke positie ik als partner moet en kan innemen. Hem laten betijen en het zien als zijn probleem, met het risico dat het escaleert, er hem misschien iets overkomt of dat hij echt een verslaving ontwikkelt, of ingrijpen en er steeds meer tegenin gaan, met het risico dat ik zijn vertrouwenspersoon niet meer ben?”

Het antwoord van filosoof Johan Braeckman

“Ik kan niet meteen een goede reden bedenken waarom de vraagstelster het druggebruik van haar partner moet aanvaarden. Hij kan er geen rustig gesprek over voeren en wimpelt haar af met dooddoeners als ‘alles is onder controle’ en ‘er is geen reden tot bezorgdheid’. In welke zin is de vraagsteller dan zijn vertrouwenspersoon in deze kwestie? Wie een zogenaamde ‘extreme sport’ beoefent zoals wingsuit vliegen of koorddansen tussen wolkenkrabbers, zegt wellicht ook zoiets aan zijn of haar geliefde. Maar het gaat hier niet over een futiliteit. Hij kan er dan wel over praten alsof het louter recreatief is, hij flirt wellicht nu al met de grens met problematisch gebruik.

“De vraagstelster geeft zelf aan dat zijn druggebruik kan escaleren. Dat is juist, en dat is niet alleen een potentieel probleem voor zijn fysieke en mentale gezondheid. Ondanks het zogenaamd gecontroleerd gebruik kan hij onder invloed een ongeluk veroorzaken, zichzelf in financiële en andere moeilijkheden brengen en, uiteraard, zijn vriendin kwijtspelen. Dat laatste is immers wat ze impliciet meegeeft. Ondertussen is er ook een toenemend bewustzijn over de criminaliteit die verweven is met de drugswereld. Hoe je het draait of keert, als gebruiker steunt haar vriend de productie van het aanbod. Dat zijn meerdere zinnige argumenten die zij kan aanbrengen.

“Het kan dat het druggebruik bij zijn huidige uitgaansleven en vriendenkring hoort. Dat kan uitdovend zijn: op termijn blijft men niet op dezelfde manier fuiven en ook de sociale druk neemt af. Daarover valt te praten, en daarbij moet hij openstaan voor haar bezorgdheden en pogingen tot overleg, zonder die meteen van tafel te vegen. Want wat betekent ‘een gecontroleerde setting’ juist? Dat er eentje Bob speelt? Dat een van de vrienden erop toeziet dat de anderen geen dwaze dingen doen of overlijden aan een overdosis?

“Zij lijkt te denken: ik moet dit erbij nemen, want voor de rest is er veel positiefs aan de relatie. Maar een goede relatie betekent niet: voor 75 procent is alles in orde en de 25 procent die ik akelig vind, neem ik er wel even bij. Zo werkt het niet. Als ze zijn drugsgebruik loskoppelt van de relatie, en het ziet als zijn probleem en niet het hare, is dat een vorm van ontkenning of zelfs zelfbedrog. Het druggebruik schaadt de relatie, en dat gaat niet ineens ophouden als ze het negeert.

“Eenieder mag van zijn partner verwachten dat die zich aan – doorgaans onuitgesproken – afspraken houdt. Dat kan gaan van de simpelste dingen – ‘bel even als je vertraging hebt’ – tot morele evidenties – ‘besteel of mishandel me niet’. Zonder zulke begrenzingen raakt de interne structuur van een relatie snel ontregeld. Als het druggebruik voor haar zo’n grens of dealbreaker is, dan is daar niks mis mee om dat duidelijk te maken. Er zijn nu eenmaal zaken die tot de no-gozone behoren.

“Dat wil niet meteen zeggen dat ze niet meer mag investeren in haar relatie. Maar de communicatie over de tolerantiegrens moet duidelijk zijn. Het gaat hier niet om een dagelijks glas wijn of geregeld tijd doorbrengen met zijn vrienden. Als ze het nog maar eens aanbrengt op een zachtaardige, diplomatische, op kousenvoeten manier – die hij gewend is – dan zal het gewoon niet doordringen, en op discussies blijven uitdraaien. Ze mag dus klare taal spreken en aangeven dat ze geen harddrugs in haar leven wil. Want stel even, als gedachte-experiment, dat ze een kind willen. Kan ze dat rijmen met een regelmatig harddrugsgebruik van de vader?”