[column] Alles wat je moet weten over AI-agents

Grote techbedrijven zetten vol in op AI-agents. Dat zijn AI-systemen die taken voor ons opknappen, zoals het koppelen van kandidaten aan een baan. Maar is deze technologie echt baanbrekend, of is het vooral slimme marketing?

Voor ik die vraag beantwoord, sta ik graag eerst stil bij het taalgebruik van techbedrijven. Silicon Valley ontwikkelt niet alleen populaire technologie, maar ook succesvolle frames.

Hoe slim is de cloud?
Een van de meest succesvolle frames uit Silicon Valley is het begrip ‘de cloud’. Wie documenten of informatie niet meer op zijn eigen computer opslaat, maakt gebruik van de cloud – een digitale wolk die gewichtloosheid impliceert. Maar de cloud is in feite een verzameling van datacenters: grote, vierkante gebouwen die veel stroom en drinkwater nodig hebben. Digitale technologie zorgt nu al voor meer uitstoot dan de luchtvaart (!) en de miljarden investeringen in datacenters zullen de digitale CO2-uitstoot alleen maar verergeren. We kennen het begrip vliegschaamte. Wanneer volgt AI-schaamte?

Een ander interessant begrip is ‘slimme technologie’. Daar hoor je veel over sinds generatieve kunstmatige intelligentie een hype is. Makers van deze technologie streven naar AGI (Artificial general intelligence), AI die even slim wordt als de mens. De vraag is echter hoe we bepalen of AGI bereikt is, aangezien er geen sluitende definitie van intelligentie is. Slimme technologie is overigens niet nieuw, denk maar eens aan de smart-phone, in het Nederlands beter vertaald als mobiele telefoon. De ‘smart city’ is een ander exponent van dit frame, waarbij lantarens bijvoorbeeld pas aangaan als er iemand in de buurt komt. Steden die niet gebruikmaken van deze technologie zijn volgens deze redenering per definitie ‘dom’. Een knap staaltje marketing.

Antropomorfisme
Na de gewichtloze cloud en slimme technologie, hebben de makers van sociale media —die gebruikers asocialer maken— een nieuwe verrassing voor ons in petto: AI-agents. Het zijn AI-systemen die taken voor ons opknappen, zoals het matchen van kandidaten aan een baan, het in orde maken van de boekhouding of beantwoorden van klantvragen. Volgens dit onderzoek van Salesforce wil 93 procent van de CIO’s binnen twee jaar AI-agents inzetten. Die agents hebben vaak een profielfoto en een naam, waardoor het lijkt alsof het echte collega’s zijn. Ze zouden goed nieuws zijn voor werknemers, die hierdoor meer tijd overhouden voor interessanter, leuker of uitdagender werk.

Toch zijn er kanttekeningen te plaatsen bij deze innovatie. Ten eerste is de term ‘agents’ problematisch, omdat het een vorm van antropomorfisme is: menselijke eigenschappen worden toegedicht aan een niet-menselijk object. Wie een glas water verdrietig noemt, wordt (terecht) voor gek verklaard. AI-producenten gebruiken de term ‘agents’ zodat we hun tool als een collega zien. We vertrouwen een mens immers sneller dan een computer. Maar wie een AI-agent als een mens ziet, vergeet al snel dat er duizenden mensen dagelijks in de AI-industrie werken, soms in erbarmelijke omstandigheden. AI-bedrijven als OpenAI, Google, Meta en Microsoft besteden het labelen van data uit aan outsourcingbedrijven in Kenia. Daar verdienen werknemers nog geen 2 dollar per uur, terwijl ze dankzij hun werk last krijgen van psychische klachten — zo onthulde Time. Soms zijn de werkers in de AI-industrie ook minderjarig, berichtte Wired, en werken ze in een soort van AI-sweatshops.

Automatisering in een glitterjas
Ten tweede is het de vraag of AI-agents echt zo baanbrekend zijn als wordt beweerd. Wie onder de motorkap van AI-agents kijkt, ziet dat deze technologie verschillende taken automatiseert en daarbij gebruikmaakt van large language models als ChatGPT. Daardoor begrijpen agents menselijke taal en kunnen ze meer taken automatiseren. Maar agents functioneren nog steeds binnen vastgestelde kaders en zijn in de praktijk vaak niet meer dan goed getrainde chatbots. AI-agents zijn geen autonome collega’s, maar simpelweg een volgende stap in de ontwikkeling van automatisering.

Ten derde is het de vraag wat we ermee opschieten om de term AI-agents over te nemen. Omdat we AI-agents als collega zien, nemen we de output sneller klakkeloos over. Maar AI-agents maken nog veel fouten: de best presterende AI-agent voert 24 procent van de taken met succes zelfstandig uit. Dat levert tal van nieuwe risico’s op.

Laten we kritischer zijn op termen als cloud, slimme technologie en AI-agents. Die laatste zijn geen revolutionaire digitale collega’s, maar automatiseringen in een glitterjas. Laten we er dus ook op die manier mee omgaan.

In ander nieuws…

• In plaats van iets op te zoeken, gebruiken steeds meer mensen een AI-tool als Mistral om meteen een relevant antwoord te krijgen. Volgens dit onderzoek van Bain gebruikt 80% van de gebruikers minstens 40% van de tijd zo’n toepassing. Wanneer ontwrichten AI-tools zoekmachines?
• Ik werd door AMweb geïnterviewd over AI-geletterdheid. In dit stuk vind je vijf tips om AI-geletterd te worden - en een verrassend inzicht: dat AI-geletterdheid er juist voor zorgt dat je organisatie meer rendement uit AI haalt.
• AI neemt onze banen over! Of niet? De angst bestaat in ieder geval onder veel Nederlanders, maar worden we straks echt allemaal werkloos door de komst van AI? Die vragen beantwoordde ik voor de NPO-productie ‘Alledaagse vragen’, beluister hier de podcast.
• Over AI en werk gesproken: de impact van AI is groter op beroepen die cognitieve taken omvatten, zoals programmeren, schrijven en financiële analyse. Daarmee verschilt AI radicaal van andere automatiseringsbewegingen. Klik hier voor meer info.
• Gebruik AI niet alleen om werk te automatiseren. De ware meerwaarde van AI ligt in het vergroten van de menselijke mogelijkheden, zo luidt mijn betoog bij Binnenlands Bestuur: klik hier.
• Welke AI-chatbots voor zakelijke inzichten kun je écht vertrouwen? En welke zijn veilig in gebruik? Die vragen stelde BusinessWise me recent. In dit stuk (klik) vind je ook een paar handige spelregels voor het werken met AI.
• Er kijken nu een miljard mensen naar podcasts op YouTube. Een soort Video Killed the Radio, Star 2.0?
• Over YouTube gesproken: het bedrijf van YouTuber Mr Beast zou 5 miljard dollar waard zijn. Ter vergelijking: de omzet van DPG én Mediahuis (die samen 90% van de Nederlandse krantenmarkt in handen hebben) is ongeveer 3 miljard euro. Meer info hier.
• Hieronder zie je een decentraal netwerk waarin CO2 opgeslagen kan worden

Dit is trouwens geen digitaal netwerk, maar een netwerk van schimmeldraden. De schimmeldraden helpen planten om voedingsstoffen uit de bodem te halen; de plant kan op zijn beurt CO2 uit de lucht in het schimmeldradennetwerk opslaan. Een internationaal team (met onderzoekers van de VU en Princeton University) gebruikte een in Amsterdam ontwikkelde robot om de ontwikkeling van het netwerk te volgen, zo meldt hier (klik) De Ingenieur. Dat leidde tot een publicatie in Nature en mooie beelden:

Aaron Mirck
AI-expert, keynote spreker en bestseller-auteur

Meer info over Aaron Mirck en zijn lezingen klik hier