Oekraïners over kritiek van Trump op Zelensky: ‘Iedereen in Oekraïne zal zich nu weer verenigen’

De persconferentie van de Amerikaanse president Donald Trump in Mar-a-Lago van dinsdag en zijn bericht op Truth Social van woensdag bevestigden de vrees die veel Oekraïners al hadden over de gesprekken die de Amerikaanse president heeft aangeknoopt met de Russische regering: de Oekraïense belangen zijn er van ondergeschikt belang aan Trumps eigen ambitie om zo snel mogelijk de oorlog te beëindigen.

Trump viel hard uit tegen Zelensky nadat de Oekraïense president zijn ongenoegen had laten blijken over de snelle Amerikaanse toenadering tot Rusland. Trump zei in Mar-a-Lago dat Volodymyr Zelensky niet moet zeuren dat Oekraïne niet is uitgenodigd bij de gesprekken over de oorlog. Hij zei dat het land niets heeft gedaan om de oorlog te stoppen. ‘Je had hem (de oorlog, red.) nooit moeten beginnen’, zei Trump gericht aan de Oekraïense regering. ‘Je had een deal kunnen sluiten.’

Ook schaarde Trump zich achter de eis van de Russische president Vladimir Poetin dat Oekraïne verkiezingen houdt om een vredesakkoord mogelijk te maken. ‘Het is lang geleden dat we verkiezingen hebben gezien in Oekraïne’, zei Trump, die uit zijn duim zoog dat president Zelensky in Oekraïne steun heeft van slechts 4 procent van de bevolking (recente peilingen tonen aan dat de meeste Oekraïners vertrouwen hebben in Zelensky).

‘Bubbel van desinformatie’

Tegengas van Zelensky dreef Trump woensdag tot een ongekende aanval van een Amerikaanse president op een bondgenoot in oorlogstijd. In een bericht op zijn sociale medium Truth Social noemde Trump Zelensky ‘een dictator’ die ‘verschrikkelijk werk heeft geleverd’ en verantwoordelijk is voor ‘miljoenen doden’. ‘Zelensky kan maar beter opschieten of hij heeft straks geen land meer over.’

Trump dreigde tevens de steun aan Oekraïne op te zeggen als hij geen beslag mag leggen op Oekraïense aardmetalen. Maar ‘de deal’ die hij daarover probeerde te sluiten, is volgens Zelensky ‘niet serieus’ en bevatte bovendien geen veiligheidsgaranties van de VS.

En zo dreigt Oekraïne drie jaar na de grootschalige Russische invasie plots zijn belangrijkste militaire bondgenoot kwijt te raken. De VS leveren volgens Zelensky meer dan 30 procent van de totale militaire steun aan het land. Die afhankelijkheid verklaart waarom Oekraïners zich lange tijd ingetogen uitlieten over Trump en diens geflirt met Poetin.

Maar zijn uitlatingen van deze week hebben daar een einde aan gemaakt. President Zelensky zei woensdag dat Trump zich bevindt ‘in een bubbel van desinformatie’ uit Rusland. Trumps claim dat Zelensky slechts de steun heeft van 4 procent van de Oekraïense bevolking komt rechtstreeks uit het Kremlin, stelde Zelensky.

Hij zei dat de sfeer rond de gesprekken in Saoedi-Arabië hem doet denken aan de ultimatums die Rusland eerder in de oorlog stelde. Daarin eiste het Kremlin dat Oekraïne grondgebied aan Rusland zou afstaan, zijn leger zou verkleinen, geen Navo-lid zou worden en verder zou gaan met een pro-Russische regering in Kyiv. Op tal van die punten wil Trump Poetin nu tegemoetkomen. Zelensky constateerde dinsdag dat de VS en Rusland spreken ‘over Oekraïne, zonder Oekraïne’ en dat hij ook nu niet zal ingaan op Russische ultimatums.

Verkiezingen in oorlogstijd

De Oekraïense krijgswet verbiedt het houden van verkiezingen in oorlogstijd. De organisatie van verkiezingen zou zeer complex zijn. Miljoenen Oekraïners verblijven door de oorlog in het buitenland of in bezet gebied. Volgens Oekraïne is Rusland uit op verkiezingen om onrust te veroorzaken en een poging te doen om een meer Russisch-gezinde regering te installeren.

Peilingen laten zien dat de meerderheid van de Oekraïense bevolking tegenstander is van verkiezingen tijdens de oorlog. Ook oppositiepartijen zijn geen voorstander van verkiezingen.

Oud-bevelhebber van de strijdkrachten Valeri Zaloezjny, die door Oekraïense media wordt genoemd als potentiële uitdager, zei woensdag dat speculeren over verkiezingen ‘absoluut ongepast’ is. Petro Porosjenko, oud-president en tegenstander van Zelensky bij de laatste presidentsverkiezingen, zegt ook tegen verkiezingen te zijn voordat er een overwinning is, maar zei deze week dat er ‘een situatie kan ontstaan waarin er geen keuze is’.

Trumps toenadering tot Poetin

Dat niet alleen Poetin, maar nu ook Trump verkiezingen wil, valt niet goed bij Oekraïners. Mustafa Nayyem, een Oekraïense corruptiebestrijder die een grote rol speelde bij de pro-Europese revolutie in 2014, hekelt Trumps toenadering tot Poetin. Hij verbaast zich hoe de leiders van de VS nu onderhandelen met ‘zelfingenomen moordenaars’. ‘Gelukkig hebben wij er niets mee te maken’, aldus Nayyem. ‘De geschiedenis vergeeft zulke zwakheden niet.’

De Oekraïense journalist Kristina Berdynskych verwacht dat Oekraïners zich zullen verenigen door Trumps opstelling. ‘Na drie jaar grootschalige oorlog zijn Oekraïners moe, nerveus en ruziën ze vaak met elkaar. Maar ik heb het gevoel dat iedereen zich nu weer zal verenigen. Dat gebeurt altijd als Oekraïners een existentiële bedreiging voelen.’