Trump en Musk proberen met charmeoffensief op Fox zorgen over hun invloed te verkleinen

Eén ding wil Elon Musk alvast uit de weg hebben. ‘Ik hou van de president’, zegt de miljardair, ongevraagd, minuten na aanvang van zijn eerste dubbelinterview met Donald Trump. ‘Laat dat duidelijk zijn.’ Trump, naast hem, knikt. ‘Wat aardig om te zeggen.’

Ze zitten dinsdag zij aan zij, de Amerikaanse president en de zakenman – nooit verkozen of formeel benoemd – die namens hem het slagersmes in de overheid zet. ‘De nieuwste boeman van links’, aldus interviewer Sean Hannity.

Het bondgenootschap Trump-Musk ontwikkelt zich rap tot de invloedrijkste kracht binnen de Amerikaanse politiek. Dit interview, op de conservatieve zender Fox News, is bedoeld om de groeiende zorgen over hun ongebruikelijke verhouding weg te nemen.

Met zijn Department of Government Efficiency (Doge) dringt Musk door tot in de diepste lagen van de bureaucratie, om die namens Trump te zuiveren van wat zij ‘corruptie en verspilling’ noemen. Wetten lappen zij aan hun laars. Duizenden ambtenaren en FBI-agenten zijn inmiddels ontslagen, betalingen zijn stopgezet, gevoelige gegevens van de overheid zijn ingezien en gedeeld. Het Congres wordt gepasseerd. Samen plaveien Trump en Musk de weg voor een steeds autocratischer presidentschap.

Beste vrienden zijn ze, concludeert Hannity dinsdag. ‘Het voelt alsof ik twee broers interview.’

‘Parasitaire illegale immigrant’

De Amerikaanse zorgen over de invloed van Musk klinken met de dag luider – onder Democraten, maar inmiddels ook sporadisch binnen de eigen gelederen. ‘Een parasitaire illegale immigrant’, spuwde Trumps oud-adviseur Steve Bannon dinsdag over de van oorsprong Zuid-Afrikaanse miljardair. ‘Hij speelt voor God zonder enig respect voor de geschiedenis, waarden of tradities van dit land.’

Republikeinse Congresleden uiten her en der, voorzichtig, hun zorgen over de gevolgen van Musks bezuinigingen, die inmiddels ook in hun eigen staten voelbaar worden. ‘Ik ben helemaal voor efficiëntie en het inkrimpen van de federale overheid’, stelde senator Bill Cassidy. ‘Maar het ontslaan van grote groepen nieuwe FBI-agenten is niet de manier om dat te doen.’

Ook onder kiezers daalt Musks populariteit. Meer dan de helft van de Amerikanen heeft inmiddels een negatief beeld van hem, blijkt uit een recente peiling van onderzoeksbureau YouGov. 65 procent vindt dat hij grote invloed uitoefent op de Trump-regering, slechts 18 procent vindt dat een goed idee.

Tijd voor een charmeoffensief, moet Trump hebben gedacht. En geen beter platform daarvoor dan Fox News.

‘Constitutionele crisis’

‘Verspilling, fraude, misbruik en corruptie (tegengaan, red.)’, vat Hannity de missie van het duo samen. Volgens de interviewer proberen Trump en Musk ‘het land aan de greep van een gebroken democratie’ te ontworstelen, ‘en geen minuut te laat’.

Maar ook Hannity begint over de zorgen. ‘Niemand heeft op Elon gestemd’, parafraseert hij critici. ‘Wat Doge doet, is illegaal.’ ‘Dit is een constitutionele crisis.’ Musk denkt even na en glimlacht. ‘Ze zouden niet klagen als we niet iets nuttigs aan het doen waren.’

De president en de miljardair geven allebei hun eigen visie op wat Doge nu eigenlijk uitvoert, en waarom dat een goed idee zou zijn. Trump begint over zijn decreten, de eenzijdige presidentiële besluiten die hij deze dagen bij de vleet uitvaardigt. ‘Je denkt: je hebt getekend, dus het gebeurt, maar er gebeurt niets.’ Hij wenkt naar Musk. ‘Ik geef hem de opdracht en hij krijgt het gedaan.’

Zo onderstreept Trump onbedoeld de zorgen van Democraten en juridisch experts: dat hij en Musk zelfstandig opereren, zonder wettelijke basis en daarmee dus ondemocratisch. Dat zij macht wegsluizen bij de politiek. Dat de twee mannen, onder het mom van ‘efficiëntie’, een oorlog voeren tegen de ideologische diversiteit binnen de ambtenarij.

Musk rechtvaardigt hun optreden als volgt: ‘De president is het volk. En als de bureaucratie strijdt tegen de president en wat het volk wil, dan leven we in een bureaucratie, niet in een democratie.’

Showman en sloper

Veel tijd besteden de twee dinsdag aan het overkaatsen van waardering en bewondering. Musk ‘hóúdt’ van de president, Trump noemt hem een ‘heel, heel slimme gast’. Het is ook voor diens positie belangrijk om Musks populariteit, voor zover mogelijk, een beetje op te krikken.

De president is deze dagen niet van de buis te slaan. Camera’s ronken terwijl hij decreten tekent en sportwedstrijden bezoekt. Vorige week scheurde Trump met zijn presidentiële limousine over het racecircuit van de jaarlijkse Daytona 500. ‘Hier is jullie favoriete president’, schalde door de speakers.

Dat kan mede dankzij dit verbond. Trump mag de daadkrachtige showman uithangen, terwijl sloper Musk op de achtergrond het vuile werk opknapt. De miljardair dient als schild voor kritiek. En Musk, die ongekende toegang heeft tot een schat aan overheidsgegevens, incasseert die met liefde.

‘Wat we hier zien’, zegt Musk, ‘is het spartelen van de bureaucratie, terwijl wij de wil van het volk proberen te herstellen. Klinkt dat logisch?’ Interviewer Hannity knikt gretig. ‘Ja, nee, natuurlijk.’