Deurne schafte betaald parkeren af en dat pakt nu verkeerd uit. ‘Het is hier soms het Wilde Westen’

“Hé joh!” Midden op het plein stapt een man opgefokt uit zijn auto. Een groene Toyota heeft net de laatste vrije parkeerplek voor zijn neus weggekaapt. De boze chauffeur meent dat hij is afgesneden en komt verhaal halen. Een scheldtirade volgt. Dan stapt de man weer in en vervolgt zijn zoektocht naar een plekje.

Auto’s cirkelen deze zaterdagmiddag rond de Wolfsberg, een door winkels omringd plein in de Brabantse plaats Deurne. Ze azen op een vrij parkeervak. Die zijn schaars, sinds de gemeente vorig jaar het betaald parkeren in het centrum afschafte. Elke vrijgekomen plek wordt vrijwel meteen opgeëist.

Het zijn vertrouwde taferelen, zeggen ze bij de schoenenzaak. Niet alleen op zaterdag, ook doordeweeks staat het plein tegenwoordig steevast vol met auto’s, zien ze bij de bakker.

Wens van winkeliers

“Het is hier soms het Wilde Westen”, zegt Peter Thijssen. Hij staat met een boodschappenwagentje in de supermarkt aan het plein. Zelf is hij op de fiets gekomen. Gratis parkeren was een jarenlange wens van de winkeliers. Als centrummanager heeft Thijssen zich daarvoor hard gemaakt. Maar de huidige situatie noemt hij onwenselijk.

Ook op het gemeentehuis vinden ze dat het zo niet langer gaat. Zonder regels wordt het een rommeltje, zoveel heeft het experiment uitgewezen. De gemeente gaat alsnog het parkeren reguleren.

Thijssen wijst naar een grote ‘P’ aan de overkant van het plein. “Mensen rijden rondjes, terwijl ze in die garage gratis kunnen parkeren. Tja, het liefst rijdt men met de auto de Albert Heijn binnen.”

Als een olievlek

Deurne is verre van de enige gemeente die worstelt met haar parkeerbeleid. Maar anders dan de Brabantse plaats voeren de meeste gemeenten betaald parkeren juist in.

Dat neemt de laatste jaren een hoge vlucht. Sinds 2022 is het aantal parkeerplaatsen waarvoor je moet betalen met 23 procent toegenomen, meldde EenVandaag vorige maand. In de grote steden verspreidt het betaald parkeren zich als een olievlek over woonwijken. En ook in middelgrote plaatsen als Valkenswaard, Waalwijk en Heerhugowaard is overal gratis parkeren verleden tijd.

Het levert gemeenten een flinke duit op, mede omdat ze ieder jaar de parkeertarieven omhooggooien. Naar verwachting komen hun parkeerinkomsten dit jaar uit op 1,5 miljard euro, een stijging van 12 procent.

Ze kunnen niet anders, menen gemeenten. In tien jaar tijd zijn er in Nederland meer dan een miljoen auto’s en bestelbusjes bijgekomen. Zonder parkeerregulering slibben steden dicht. “Ze doen het echt niet om inwoners te pesten”, zegt verkeersonderzoeker Giuliano Mingardo van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. “Alleen is het moeilijk uitleggen dat je een belasting invoert om mensen te helpen.”

Weerstand en referenda

Betaald parkeren is bijzonder impopulair. Overal waar gemeenten het invoeren, stuit het op weerstand. Zo zijn in Haarlem, Amersfoort en Katwijk recentelijk (niet-bindende) referenda gehouden over de uitbreiding van betaald parkeren. Driemaal werd er overweldigend tegen gestemd.

Dat burgers zich zo opwinden, kan Mingardo wel begrijpen. “De auto is emotie. Mensen moeten ineens belasting betalen voor hun bewegingsvrijheid, dat is frustrerend.” Maar er bestaan ook een hoop misverstanden, merkt hij. Zo wordt betaald parkeren dikwijls gezien als melkkoe, terwijl de meeste gemeenten er onder de streep niets aan overhouden. “Er zijn veel kosten aan verbonden. Het levert minder op dan je zou denken.”

Een andere misvatting, zegt Mingardo, is dat winkeliers zouden profiteren van gratis parkeren. “Een grote denkfout. Er bestaat geen relatie tussen parkeertarieven en omzet. Maar ondernemers kunnen het maar moeilijk geloven.”

Eigen aan betaald parkeren is het waterbedeffect. Moeten automobilisten in de ene wijk ineens betalen voor parkeren, dan wijken ze veelal uit naar (de randen van) aanpalende wijken. Tot bewoners daar gaan klagen en ook die wijk een parkeerregime krijgt. Een extreem voorbeeld zijn de wijken rondom Rotterdam The Hague Airport, waar tot ergernis van de bewoners veel toeristen hun auto gratis stallen. Mingardo: “Daarom is managen van parkeren nodig”.

Eigen parkeermetingen

Maar van de noodzaak van betaald parkeren zijn burgers lang niet altijd overtuigd. Neem Hilversum, waar een groep inwoners zich heeft vastgebeten in het nieuwe parkeerbeleid. In rap tempo rolt de gemeente betaald parkeren uit over de stad, tot aan de buitenring. Zo blijven wijken leefbaar en bereikbaar, stelt de gemeente.

Bewonersinitiatief Stop Betaald Parkeren Hilversum zet hier grote vraagtekens bij. “Hilversum is een forensenstad”, verklaart Gerke Kleinsmit. “Overmatig autobezit is hier een probleem, maar dat kan betaald parkeren niet oplossen. Het vermindert overdag de parkeerdruk, maar niet ’s avonds als iedereen thuiskomt van werk.”

Met een website, petitie, bewonersenquête, eigen parkeermetingen en Woo-verzoeken om informatie boven tafel te krijgen, pakken de Hilversummers het grondig aan. Zo ontdekten ze dat de gemeente pas een volwaardige parkeerdrukmeting liet uitvoeren nádat de uitbreiding van betaald parkeren was beklonken. “En wat blijkt: nergens is de parkeerdruk problematisch hoog.”

En zo schort er wel meer aan, stelt het bewonersinitiatief. Ze willen dat het parkeerbeleid wordt ingetrokken, maar daar peinst de gemeente niet over. “We hebben het over een besluit dat de gemeenteraad anderhalf jaar geleden heeft genomen”, reageerde de verantwoordelijk wethouder op de radio.

Toch zetten de bewoners hun strijd voort. Misschien wel met een referendum. Vanwaar de gedrevenheid? “Veel inwoners zijn bang dat ze straks minder contact met anderen zullen hebben als parkeren overal in de stad geld kost”, zegt Kleinsmit. “De sociale gevolgen zijn groot, terwijl betaald parkeren niet bijdraagt aan een oplossing.”

Parkeermeters weg

Op de Wolfsberg in Deurne kijken de parkeermeters werkeloos toe. Binnenkort verdwijnen de apparaten helemaal. Ondanks de verkeersdrukte blijft parkeren namelijk gratis.

Wel wil de gemeente wat doen aan langparkeerders. Nu parkeert winkelpersoneel voor de deur, zo is het vermoeden, net als ambtenaren. Parkeerschijven en zogeheten ‘flitsplaatsen’, waarop auto’s een half uur mogen staan, moeten voorkomen dat dezelfde voertuigen de hele dag parkeervakken bezet houden. Twee handhavers zullen dat gaan controleren. De gemeenteraad beslist deze maand over de voorgestelde maatregelen.

Centrummanager Thijssen weet dat gratis parkeren volgens experts weinig uitmaakt voor de winkelomzet. “Ik lees die onderzoeken ook. Maar Deurne is echt een boodschappendorp. Mensen komen hier niet om een dagje te shoppen.” Nabijgelegen plaatsen als Asten en Someren hebben óók gratis parkeren, zegt hij. “Dat is niet goed voor je concurrentiepositie.”

Gaan de gemeenteplannen het parkeerprobleem oplossen? Daarover verschillen in Deurne de meningen. Thijssen: “Maar dát het gereguleerd moet worden, daar is iedereen het over eens”.

Lees ook:

Haarlem moet terug naar de tekentafel met parkeerbeleid

In een raadgevend referendum stemden Haarlemmers vorig jaar tegen een nieuw parkeerbeleid. De coalitiepartijen trekken daarom hun parkeerplannen in. ‘Je moet als gemeenteraad je hand niet overspelen.’

Lokale referenda ‘van onderop’ brengen gemeenten in een lastig parket

Tegelijk met de Europese verkiezingen hielden Amsterdam, Alkmaar en Katwijk referenda over plaatselijke kwesties. Daar viel, zoals wel vaker, het nodige op aan te merken.