Wat zijn de politieke gevolgen van het uitsluiten van Marine Le Pen?

De Franse radicaal-rechtse partij Rassemblement National (RN) heeft zijn aanhangers opgeroepen om komend weekend te demonstreren tegen de veroordeling van RN-voorvrouw Marine Le Pen. Zondag organiseert de nationalistische anti-immigratiepartij in elk geval een betoging in Parijs. De partij drong er daarbij op aan geen geweld te gebruiken. “Wij zijn geen fascisten”, bezwoer Le Pens rechterhand Jordan Bardella. “We zijn redelijke mensen.”

Le Pen werd maandag veroordeeld voor gesjoemel met EU-geld. De politica kreeg vier jaar cel, waarvan twee jaar voorwaardelijk. Ze hoeft niet de cel in, maar mag de twee jaar straf uitzitten met een enkelband. Ook werd Le Pen voor vijf jaar uitgesloten van deelname aan verkiezingen.

Vooral die laatste maatregel beroert de gemoederen, omdat Le Pen hierdoor naar verwachting niet mee kan doen aan de presidentsverkiezingen in 2027. “Het systeem heeft de atoombom van stal gehaald”, zei Le Pen zelf dinsdag in de Assemblée nationale.

1. Waarvoor is Le Pen nou precies veroordeeld?

Volgens de rechtbank gebruikten Le Pen en andere partijleden tussen 2004 en 2016 illegaal 4,4 miljoen euro, die bestemd was voor het betalen van assistenten van Europarlementariërs, om andere medewerkers van de partij te betalen die werk deden dat geen verband hield met het Europarlement. Le Pen kon zo fikse salarissen uitkeren aan mensen uit haar entourage in een tijd waarin haar partij, die toen nog Front National heette, krap bij kas zat. Zo genoot een bodyguard van haar vader en voormalig partijleider Jean-Marie Le Pen jarenlang een flink EU-salaris, terwijl hij geen werk voor het Europarlement deed.

2. Wat bekent dit voor RN?

Het stort de grootste partij in de Assemblée nationale in een ongekende crisis. Le Pen is de onbetwiste leider van het autoritair geleide RN. Zij heeft slechts een beperkte kring van getrouwen om zich heen, die zeer loyaal zijn aan haar.

3. Hoe reageren andere partijen?

Aan de linkerzijde van het politieke spectrum wordt vooral gevraagd om respect voor de democratie en de scheiding van machten. “We moeten respect hebben voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht”, waarschuwde de centrumlinkse oud-president François Hollande op tv.

Op rechts wordt gemopperd over politieke inmenging van de rechters. ‘In een democratie is het niet gezond als een gekozen functionaris wordt uitgesloten van een openbaar ambt’, stelt Laurent Wauquiez, leider van de centrumrechtse Les Républicains op X. ‘Politieke debatten moeten door het Franse volk via de stembus worden beslist.’

4. Hoe denkt het Franse publiek erover?

De Fransen lijken verdeeld. Volgens een peiling van nieuwszender BFMTV meent 42 procent van de ondervraagden dat de veroordeling inderdaad, zoals RN beweert, is beïnvloed door de wens om Le Pen uit te sluiten van de presidentsverkiezingen in 2027. Maar een meerderheid van 57 procent van de ondervraagden vindt de rechterlijke uitspraak normaal, gezien het gesjoemel waaraan Marine Le Pen zich schuldig maakte. En procureur-generaal Rémy Heitz van het Hof van Cassatie, de hoogste rechterlijke instantie in Frankrijk, waarschuwde dat persoonlijke aanvallen op rechters ‘ontoelaatbaar’ zijn en grond kunnen zijn voor ‘strafvervolging’.

5. Wat zijn de politieke consequenties?

Dat hangt onder meer af van het juridische vervolg. Het Franse hof dat zich over het hoger beroep buigt, verwacht een oordeel te kunnen vellen in de zomer van 2026, ruim voor de verkiezingen van 2027. Maar het is nog maar de vraag of het hof anders zal beslissen.

Als Le Pen niet mee kan doen, wordt Bardella naar verwachting de kandidaat voor RN. Maar of de 29-jarige kroonprins net zulke hoge ogen kan gooien als Le Pen, die er goed voor stond in de peilingen, is onzeker.

Een van de politici die hiervan zouden kunnen profiteren, is Édouard Philippe, de conservatieve burgemeester van Le Havre. Hij was eerder premier en wil in 2027 een gooi doen naar het presidentschap. Zonder Le Pen heeft hij minder concurrentie op rechts. Linkse kandidaten zouden daarnaast kunnen proberen om kiezers uit de arbeidersklasse terug te winnen die de laatste jaren zijn overgelopen naar radicaal-rechts.

Lees ook:

Jean-Marie Le Pen (1928-2025): radicaal-rechtse provocateur die de Holocaust ‘een detail’ noemde

De voormalige Franse politicus Jean-Marie Le Pen is overleden. Le Pen was de oprichter van de anti-immigratiepartij Front National. Zijn dochter Marine, aan wie hij de macht overdroeg, werkte hem later uit de partij.